سلامتی بدن/بدانید تا سالم بمانید

وقتی خداوند متعال بشر را خلق می کند، از همان بدو تولد دو ودیعه به نام حرارت و رطوبت غریزی را به انسان عطا می کند و آنها را سرمایه حیات بشر در دنیا قرار می دهد و همان گونه که یک چراغ روغنی، برای روشن ماندن نیاز به روغن دارد، انسان نیز برای ادامۀ حیات، نیاز به این حرارت دارد که به عنوان سوخت چراغ عمر هر فرد می باشد و به هر کسی قدر معمولی از آن ارزانی شده است و همان گونه که اگر صاحب چراغ روغنی، فیتیله آن را بالا بکشد باعث می شود سوخت چراغ به سرعت تمام گردد و چراغ خاموش شود، انسان نیز باید این حرارت و رطوبت را با تدبیر به بهترین حالت خرج نماید.در این مطلب مطالبی می خوانید که برای سلامتی بدن مفید است.

سلامتی بدن

ضروریات شش گانه سلامتی

شش حالت ضروری برای ادامه حیات بشر را “سته ضروریه” گویند؛ بدین معنا که اگر این شرایط به طور مناسب برای انسان فراهم نشود حیات او را تهدید خواهند کرد و آنها عبارت است از :

1. هوای محیط زیست

2. استفراق و احتباس

3. خواب و بیداری

4. حرکات نفسانی

5. حرکت و سکون بدن

6. خوراکی ها و آشامیدنی ها

هوای محیط زیست

هوا یکی از عناصر اصلی لازم برای جسم و روح می باشد. هوای نزدیک ما هوای محض نیست بلکه با بخار ها، دوده ها و هر چیزی در اطراف آن، آمیخته شده است.

 

خصوصیات هوای نامطلوب

هوای زیر و اطراف درختانی مثل گردو و انجیر و کشتزارهای کلم، برای تنفس بسیار نامناسب است.هوای زمین های پست و هوای محبوس بین درهّ ها که به سرعت، گرم و به سرعت، سرد می شوند نامطلوب است.هوای محبوس بین دیواره های نمناک  که در آنها آهک به کار رفته است و نیز هوای بناهای نوساز، هوای بدی است.

تاثیر هوا بر بدن

هوای گرم، تن را لاغر، پوست را زرد، بدن قوی را ضعیف می کند و تشنگی می آورد. اما برای مردم سرد مزاج، هوای گرم سودمند است.هوای سرد، موافق بدن افراد تن درست می باشد ولی در این هوا زکام بسیار روی می دهد.هوای تر، مناسب حال مردم لاغر است و پوست را نرم می کند.هوای خشک برعکس هوای تر است.

سالم ترین هوا، هوایی است که موافق مزاج و طبیعت آن فصل باشد. افراط (مثل سرمای بیش از حد معمول زمستان) یا تفریط (مثل گرم بودن زمستان)،  هوا را ناسالم می کند.

مزاج فصول

فصل بهار

مزاج بهار، مزاجی است معتدل نه چندان گرم و نه چندان مرطوب؛ در این فصل مواد اصلی را که در زمستان در بدن جمع شده قبل از آن که به تابستان برسد باید کم کرد. بهتر است غذا کم تر و لطیف تر خورده شود. از خوردن غذاهای گرم و تر و گوشت بسیار و غذاهای تلخ و شور پرهیز شود.

استفاده از شربت آب لیمو، آلبالو، سرکنگبین و افزودن زرشک و سماق به غذاها توصیه می شود.

فصل تابستان

مزاج تابستان گرم و خشک است و خشکی آن به علت کمبود باران و شبنم در تابستان و تشدید گرما است که رطوبت را از بین می برد.در این فصل ورزش، طعام و رابطه جنسی کمتر باید انجام گیرد و باید بیشتر استراحت کرد.

در تابستان لازم است مقدار استراحت افزایش یابد . سکنی گزیدن در مکانهای خنک و نزدیک به آب روان که از دود و دم زندگی شهری دور باشد، بسیار مناسب است.از غذاها و نوشیدنی های گرم پرهیز گردد و در عوض از غذاها، نوشیدنی ها و میوه های سرد و مرطوب(با توجه به مزاج فرد) استفاده شود.

فصل پاییز

مزاج پاییز از لحاظ گرمی و سردی، معتدل ولی از لحاظ خشکی و تری، خشک می باشد.در این فصل باید بدن را از سرمای بامداد و گرمای میانۀ روز محافظت کرد.در پاییز باید از گوشت صید، گوشت خشک شده و از هر چه که باعث افزایش خشکی می شود دوری کرد.خواب روز، پر خوری و پر نوشی و زیاده روی در مصرف میوه در پاییز زیان بخش تراست.شب ها با معده پر نباید خوابید و در جای خنک نباید خوابید و در آب سرد نباید نشست.

فصل زمستان

مزاج زمستان سرد و مرطوب است.حرکت، ورزش، افزایش غذا و گوشت و خوردنی های گرم در این فصل مفید است.

نکته: هر فصلی وظیفۀ ویژۀ خود را دارد. به طور مثال وظیفۀ تابستان، آوردن گرما، و وظیفۀ زمستان، ایجاد سرما است. ولی اگر فصول از انجام وظیفۀ خود سر باز زنند و یا آن را ناقص انجام دهند، بیماری های ناهنجار و بدخیم در آن فصل روی می دهد.

مزاج ها و هوای محیط زیست

صفراوی ها: نیازی همیشگی به هوای خنک و تازه دارند.

بلغمی ها: هوای کمی گرم  و کمی خشک را می پسندند؛ لباس مناسب و گرمای کافی به خصوص در هوای مرطوب  توصیه می شود.

دموی ها: باید در گرما به سرما و در سرما به گرما پناه ببرند و به ویژه از هوای گرم و مرطوب پرهیز نمایند.

سوداوی ها: بیش از هر چیز، باید به فکر درمان خشکی شدید پوستی زمستانه خود باشند و از هوا، محیط و فعالیت هایی که موجب افزایش سردی و خشکی می شوند خودداری کنند.

دستور تنفس طبی

در حالت نیمه دراز کشیده، نفس کاملا عمیق بکشید و سینه خود را از هوای تمیز پر نمایید. به مدت 5 ثانیه نفس خود را حبس نموده و سپس آرام آرام طی حدود ده ثانیه نفس را بیرون دهید. حدود یک ثانیه مکث نموده؛ سپس ده بار دستورفوق را تکرار نمایید. آرامش و احساس  نشاط بر شما چیره خواهد شد. در شرایط تنش، می توانید روزانه چندین بار از این دستور بهره بگیرید حتی در حالات معمولی نیز به آرامش شما کمک خواهد کرد.

خواب و بیداری

ابن سینا عقیده دارد که خواب، شبیه ترین چیز به سکون است؛ بنابراین اثرات مثبت خواب برای سکون و آرامش هم قابل اثبات است. سکون و آرامش مثل خواب، قوای طبیعی را تقویت می کند؛ باعث تقویت هضم غذا می شود، رطوبت تحلیل رفته را جبران می کند و دفع فضولات از راه روده و مثانه را تسهیل می بخشد.

ضرورت خواب

1.تعادل خواب و بیداری در حفظ سلامتی و درمان بیماری ها اهمیت دارد.

2.عدم تعادل در خواب و بیداری می تواند زمینه ساز بیماری های مختلف گردد.

3.خواب بر مغز سلطنت دارد و بدن را استواری و نیرو می بخشد.

4.خواب تمامی اعمال طبیعی شامل هضم متابولیسم ودفع سمومم را بهبود می بخشد و موجب تجدید اندام های مختلف و ترمیم بافت های صدمه دیده و به طور کلی بازگرداندن سلامتی به بدن می گردد.

5. کمبود خواب موجب تیرگی رنگ پوست میشود، پس برای داشتن پوشت روشن و شاداب، برخورداری از خواب شبانه کافی، لازم است.
6. کسی که خوب خوب و سنگینی داشته باشد مسلما بیداری خوبی دارد و این اصل لایتغیر طبیعت است.

اوقات خوابیدن

امام صادق فرمودند: خواب بامداد شوم است و از روزی منع نموده، رنگ را زرد می سازد و بدرستی که حق تعالی روزی را ما بین شفق صبح تا طلوع آفتاب قسمت می نماید؛ زنهار که این وقت خواب نکنید.

بهترین زمان خواب بر اساس دانش کرونوبیولوژی انسانی، هنگام دوره تاریکی یعنی شب است و آفریدگار متعال در قرآن کریم می فرماید: ما شب را برای سکون و آرامش و روز را برای معاش و فعالیت آفریدیم.

بهترین اوقات شب برای خوابیدن 2 ساعت قبل نیمه شب شرعی تا یک ساعت به طلوع فجر است.

نکته:روش به دست آوردن نیمه شب شرعی : از هنگام مغرب شرعی(آغاز نماز مغرب) تا هنگام طلوع فجر(آغاز صبح) را حساب کرده، نصف می کنیم عدد به دست آمده را به زمان مغرب شرعی می افزاییم نیمه شب شرعی به دست می آید.

مثلاً اگر هنگام نماز مغرب ساعت 17 باشد و هنگام نماز صبح ساعت 5 باشد فاصله این دو عدد 12 ساعت است نصف آن 6 می شود که عدد 6 را با عدد 17 جمع کرده ساعت 23 یعنی ساعت 11 شب، نیمه شب شرعی است.

آنقدر خواب اول شب ارزش دارد که گفته اند خواب اول شب 2 برابر خواب وسط شب و خواب وسط شب 2 برابر خواب آخر شب از لحاظ کیفیت می باشد.

عملکرد های بدن موقع خواب

ساعت 9 تا 11 شب:

زمانی است برای ازبین بردن مواد سمی و غیر ضروری که این عملیات توسط آنتی اکسیدان ها انجام می شود. در این ساعات بهتر است بدن درحال آرامش باشد. در غیر این صورت اثری منفی بر وری سلامتی خود گذاشته اید.

ساعت 11 تا 1 شب:

عملیات از بین بردن مواد سمی در کبد ادامه دارد و شما باید در خواب عمیق باشید.

ساعت 1 تا 3 نیمه شب:

عملیات سم زدایی در کیسه صفرا، در طی یک خواب عمیقی به طور مناسب انجام می شود.

ساعت 3 تا 5 صبح:

عملیات ازبین بردن مواد سمی در ریه اتفاق می افتد  بعضی مواقع دیده شده که افراد در این زمان، سرفه شدید یا عطسه می کنند.

ساعت 5 تا 7 صبح:

این عملیات در روده بزرگ صورت می گیرد، لذا می توانید آن را دفع کنید.(اجابت مزاج صبحگاهی)

ساعت 7 تا 9 صبح:

جذب مواد مغذی صورت می گیرد، پس بهتر است صبحانه بخورید.دیر خوابیدن و دیر بلند شدن از خواب، باعث می شود مواد سمی از بدن دفع نشود.

خواب هنگام گرسنگی ممنوع است

در روایات داریم درشخصی که گرسنه می خوابد قوه ای از دست می رود که تا چهل روز به بدن بر نمی گردد.کسانی که رژیم لاغری می گیرند و شام خوردن را ترک می کنند بعد از مدتی دچار ضعفی می شوند که جبرانش خیلی سخت است.

خوابیدن در حال گرسنگی باعث ضعف حرارت غریزی و لاغری بدن می شود. یکی از دلایلی که خواب بامداد مناسب نیست این است که در آن هنگام غذای شب قبل هضم شده و معده خالی شده است.

بدن در خواب در صورتی که غذایی را جهت هضم نیابد، شروع به برداشت از برخی اعضای خاص می کند و به خصوص توزیع چربی در بدن نامتناسب می شود و به همین دلیل باعث پیری زود رس  و چروک صورت و خراب شدن پوست صورت می گردد.خواب سنگین بهترین خواب است و خوابیدن با شکم پر و خالی برای بدن مضر است زیرا در این صورت خواب سنگین نمی شود.

زمان خوابیدن و شام خوردن

بهترین خواب، خوابی است که بعد از سرازیر شدن خوراک از قسمت های بالایی شکم و آرامش گرفتن آثار بعدی یعنی باد و قر قر شکم است.

این اتفاق حدود دو تا سه ساعت بعد از شام می افتد و اگر قبل از چنین آرامشی در شکم بخوابیم زیانهایی در پی دارد و خوابی خوش و پیوسته نیست و در آن شخص خوابیده مرتب پهلو به پهلو می کند و به پشت و شکم می خوابد و همین پهلو به پهلو شدن و برپشت و روافتادن زیان دارد. از عوارض دیگر این حالت از خواب پریدن، کسل شدن و ایجاد ترس است و بر اثر این بیداری ناگهانی، طبیعت(قوه مدبره بدن) کند  کار می کند و هضم به تباهی می رود.

اندازه خواب

سلامتی بدن، خواب معتدل شش ساعت است و حتما باید به صورت ممتد باشد و نباید از ده ساعت بیشتر شود.کسانی که کمتر از 6 ساعت بخوابند حرارت مغزشان به تحلیل رفته و دچار خشکی مغز می شوند.

>>>بیشتر بخوانید:

مزاج شناسی و ارکان چهارگانه/مزاجت را بشناس!

تاثیرات خواب

1. حرارت غریزی در خواب رو به باطن است؛ یعنی هضم و نضج در بدن و توضیع مواد زائد و اخلاط در خواب بهتر صورت می گیرد و این باعث رشد بهتر بدن می شود به خاطر همین موضوع بچه ها حتما نباید خواب شب شان ترک شود و باید خواب مناسب و خوبی داشته باشند.
2. تمام افعال حیاتی در خواب بهتر از بیداری صورت می گیرد.
3. خواب در دفع عرق بدن فعال تر از بیداری است و پیدایش عرق از گداختن مواد لطیف بدن نیست بلکه از تحلیل آن بر اثر خواب است؛ کسی که هنگام خواب بدون علت خارجی بسیار عرق می کند نشانه آن است که شکم را زیادتر از حد لاز م از مواد غذایی پر کرده است.
4. هنگام خواب گرمی بدن به درون متوجه گشته و سطح بدن سرد می شود لذا زمان خواب به پوششی نیازمندیم که تمام اندامها را بپوشاند.

محیط خواب

محیط خواب باید کم نور و آرام باشد.

خوابیدن در آفتاب به علت تحریک اخلاط و صفرا سبب سنگینی دماغ(مغز) و سردرد می شود.

محل خواب هر شخص باید نسبت به مزاج وی دمای مناسبی داشته باشد.

خوابیدن در جای خیلی سفت باعث آسیب رساندن به عصب می شود.

خوابیدن بر زمین سرد و نمناک زمینه ساز بعضی بیماری ها می شود.

بحث و مجادله قبل از خواب اثرات منفی بر کیفیت خواب می گذارد.

اتاق خواب باید دارای تهویه مناسب و رطوبت کافی باشد.

نحوه بلند شدن از بستر:

سلامتی بدن، قلب با توجه به اینکه انشعاباتی دارد و باید خون را به شعریه های دست ها و غیره برساند خون را از نوک پا و از قلب به طرف سر می راند و درحال استراحت و خوابیدن این عمل ساده تر و با سهولت بیشتری انجام می گیرد اما کسی که خوابیده و بلافاصله پس از بیدار شدن بلند شده، می ایستد یا حرکت می نماید آنقدر به قلب خود فشار می آورد که دو شاهد عادل گواهی می دهند که به قلب ستم شده است:

شاهد اول: آنکه بسیاری از افراد، خود متوجه می شوند که با انجام این عمل نبضشان تند می شود یا اندکی نفسشان ناراحت می گردد.

شاهد دوم: که بسیار اهمیت دارد این است که عمر کوتاه می شود.

چشم که باز کردی چند لحظه به همان وضع بمان و بعد هم پیش از برخواستن چند لحظه ای بنشین .

خواب در طبایع مختلف

صفراوی ها: ساعت خواب شبانه توصیه می شود. از بی خوابی و کم خوابی (کم تر از 6-7 ساعت) و دیر وقت به رختخواب رفتن خودداری کنند. مصرف غذاهای سرد و رطوبتی در مواقع بی خوابی، مفید است.

دموی ها: ساعت خواب شبانه کافی است. همه افراد از زود به رختخواب رفتن و زود بیدار شدن بهره می بینند ولی افراد دموی مزاج حتی المقدور این دستور را اجرا نمایند.

بلغمی ها: سعی کنند از 8 ساعت بیشتر نخوابند اگرچه کمتر شدن این میزان هم، مطلوب است. سعی کنند قبل از اذان صبح از خواب برخیزند تا از تولید بلغم اضافه، خودداری شود.

سوداوی ها: خواب اول شب خیلی مفید است و 6-7 ساعت استراحت نمایند.

بیداری

در تمام کنش های خود بر عکس خواب است ولی اگر بیدار ماندن بیش از حد باشد مزاج مغز به هم می خورد و به نوعی خشکی مبتلا می شود و ناتوان می گردد و در نتیجه در نیروی عقل اختلال روی می دهد و بیماری های شدیدی بروز می کنند.