مزاج مردان در مقایسه با مزاج زنان گرم و خشک است. در نتیجه نیروی مردان در انجام کارها بیشتر از زنان است و مزاج زنان در مقایسه با مزاج مردان سردتر و مرطوب تر است.
ویژگی های جسمی مزاج سرشتی افراد دموی
- این افراد هیکل درشت و بدنی عضلانی دارند و لاغر نیستند.
- پوستی سرخ و سفید رنگ و موهای پرپشت دارند.
- نبض پر و قوی دارند. خوب می خوابند و تحمل بی خوابی را نیز دارند.
- پوست این ها گرم و مرطوب و نرم است. نه گرمایی هستند و نه سرمایی، اما نسبتا تحمل سرما برایشان راحت تر است.
- میل به شیرینی و ترشی دارند ولی همه نوع غذا را می توانند بخورند.
- هوش و حافظه بالایی دارند. سریع و پرانرژی هستند.
- میل و توان جنسی بالایی دارند.
- عروق روی دست ها برجسته است.
بازتاب روانی و رفتاری در افراد دموی
- علاقه مند به ادبیات و موسیقی
- استعداد شاعری
- علاقه مند به طبیعت
- اهل عشق و محبت
- بلند پرواز
- دور اندیش
- خوش اخلاق و خوشرو
- شجاع و جسور
- تنوع طلب و بی علاقه به کار تکراری
- معمولا بی نظم
- نوع دوست
- چالاک و پرانرژی
- مستعد شقاوت آنی
ویژگی های جسمی مزاج سرشتی افراد صفراوی
- این افراد لاغر اندام هستند؛ اما مفاصل و استخوان بندی درشت و برجسته دارند.
- پوست گرم و خشکی دارند. رنگ پوست و سفیدی چشم آنها کمی به زردی می زند.
- موهای پرپشت، سیاه و گاهی مجعد دارند و به علت حرارت و خشکی زیاد بیشتر مستعد طاسی سر هستند.
- خشکی دهان و عطش فراوان دارند. خیلی گرمایی هستند و در تابستان اذیت می شوند.
- استعداد این را دارند که با خوردن خوراکی های خیلی گرم دچار خارش و کهیر شوند.
- تمایل به خوردن ترشی ها(سرکه، تمرهندی و لواشک)
- نبض پر و قوی دارند.
- عروق برجسته در دست دارند. این افراد زود عصبانی شده و زود هم عصبانیتشان فروکش می کند.
- بسیار پر انرژی و پرتحرک هستند.
- در کارها چالاک و سریع هستند. افرادی دقیق، منظم و تیز بین هستند.
- میل بالای جنسی و توان جنسی متغیر دارند.
- قدرت هاضمه آنها خوب است و معمولا یبوست دارند.
- رنگ مو سیاه و خرمایی است وغالبا کم مو هستند.
بازتاب روانی و رفتاری در افراد صفراوی
- علاقه مند به ادبیات و ریاضیات.
- دارای استعداد خشونت و بدخلقی.
- پائیز و زمستان را دوست دارند.
- گاهی عاشق و گاهی فارغ.
- گاهی با اراده، گاهی سست.
- گاهی پر انرژی، گاهی کم انرژی.
- تند و تیز و بی قرارند.
- گاهی پر جرأت و گاهی آرام
- نا آرام و دودل
- تیزبین و دقیق در برخی ابعاد
- آینده نگر و گاهاً خیالباف و دقیق در تصمیم گیری
- حاضر جواب و باهوش
- سریع،چالاک و پر انرژی
- پرحرف
ویژگی های جسمی مزاج سرشتی افراد بلغمی
- هیکل بلغمی معمولاً درشت است و افرادی چاق هستند و بدن پرچربی دارند.
- پوستی سفید رنگ دارند و در لمس، پوست بدنشان سرد و مرطوب و نرم است.
- موهای کم پشت دارند.
- دهانشان مرطوب است.
- خیلی کم تشنه می شوند.
- خواب آنها سنگین و زیاد است.
- احساس کسلی و بیحالی دارند.
- تمایل به خوردن شیرینی و ادویه جات و گرمی جات دارند.
- در فصل زمستان خیلی اذیت میشوند.
- نبض ضعیف دارند.
- مستعد ابتلا به بیماری های روماتیسمی و مشکلات گوارشی هستند.
- باخوردن سردی ها دچار مشکل می شوند.
بازتاب های روانی و رفتاری در افراد بلغمی
- گرایش به علو م عقلی و ریاضیات
- حسابگر و محتاط
- بدبهار و بد زمستان
- منطقی و عاقل
- میانه رو، محتاط و گاهی ترسو
- تجارت پیشه
- آرام، دارای حرکات کند
- گذشته نگر
- ظریف و ریز بین و حساس
- منظم و دقیق
- بدون استعداد ریسک
- درون گرا
- میل و توان جنسی کم
- همه چیز را راحت می گیرند و خود را در گیر چیزی نمی کنند.
ویژگی های جسمی مزاج سرشتی افراد سوداوی
- اغلب افرادی لاغر با استخوان های نازک و کشیده
- پوست سوداوی ها خشک و رنگ آن از حالت سفید تاسبزه و تیره متغیر است.
- موی بدن سوداوی ها کم است و موی سرشان به علت سردی و خشکی زودتر دچار سفیدی یا حالت گندم گون می شود.
- نبض آنها تقریباً کند اما سفت و باریک است.
- در لمس بدنشان سرد و خشک و پوستشان سفت است.
- بینی آنان خشک است.
- تحمل هوای سرد را ندارند و در هوای گرم و فصل بهار راحت ترند.
- در فصل پاییز خیلی اذیت می شوند.
- تمایل به خورد شیرینی و گرمی ها را دارند.
- خوابشان کم است.
- حرکاتشان از حالات آرام و کند تا معمولی متغیر است.
- زود سیر شده اما سریعاً گرسنه می شوند.
بازتابهای روانی و رفتاری افراد سوداوی
- علاقه مند به حسابگری و مسایل فنی
- علاقه مند به بهار و تابستان
- کم احساس و منطقی
- میانه رو و محتاط
- مداومت در انجام کار
- ناآرام و همیشه در فکر
- منظم
- درون گرا
- اهل جدال و جنجال
- تیز بین و با دقت
- از نظر قدرت و میل جنسی ضعیفند و تمایلشان به رفتار محبت آمیز بیش از آمیزش جنسی است.
مزاج مکانهای مختلف
مکان های مختلف تاثیرات متفاوتی در مزاج افراد می گذارند.
مزاج کشور ایران
ایران در جنوب غربی آسیا در منطقۀ معتدله که از نظر اعتدال مزاج بعد ساکنین خط استوا معتدل ترین الگوی مزاجی را دارند قرار دارد.
مزاج مناطق مختلف در ایران:
مزاج مناطق کوهستانی(مثل دماوند) سرد و خشک است.
مزاج مناطق بیابانی(مثل یزد) گرم و خشک است.
مزاج مناطق کنار دریا(مثل حاشیه شمال و حوالی مازندران) سرد و تر است.
نکته: توجه به حالات مردم در نواحی مختلف، تفاوت مزاج مکان ها را آشکار می سازد؛ برای مثال مردم اروپا بیشتر اهل قانون، سیاست و اقتصاد هستند(مزاج سردتر) و مردم آسیا(به ویژه خاورمیانه) تا حدی قانون گریز و اهل شعر و عشق و عرفان(مزاج گرمتر)
مزاج سال های عمر
- سن رشد(از بدو تولد تا سی سالگی) گرم و تر
- سن جوانی(بین 30 تا 40 سالگی ) گرم و خشک
- سن میانسالی(از 40 تا 60 سالگی) سرد و خشک
- سن پیری(از سن 60 سالگی) سرد و تر
مزاج اندام ها
به طور کلی مزاج اندام بدن دارای 5 کیفیت است:
سرد و خشک: مو، استخوان، غضروف، زرد پی، وتر
گرم و تر: دم، جگر، گوشت، ماهیچه، طحال
سرد و تر: بلغم، پیه، چربی، نخاع، مغز
گرم و خشک: وریدها، شرایین، قلب
معتدل: معتدل ترین عضو بدن پوست است؛ خصوصا پوست دست و کف دست و از آن معتدل تر پوست گودی کف دست و باز معتدل تر از آن، پوست انگشتان است.
هر اندامی دارای تعادل مزاج ویژه خود می باشد و از لحاظ مزاج با اندام های دیگر متفاوت است.
مزاج استخوات وقتی معتدل است که خشکی آن بیشتر باشد، اعتدال مغز در حالتی است که رطوبت زیاد داشته باشد. اعتدال قلب در شرایطی است که از حرارت بهره زیادی برده باشد و عصب هنگامی در مزاج معتدل است که از سردی نصیب فراوان داشته باشد.
به عنوان مثال خداوند متعال مزاج مغز را سرد و تر آفرید؛ زیرا مغز تنها با داشتن چنین مزاجی می تواند ثبات رأی، اندیشه و تفکر داشته باشد. زیرا عضوی که مزاجش گرم باشد حرکت سریع و ثبات کم دارد؛ حال اگر مزاج مغز که باید به اندازۀ اعتدال خودش سرد و تر باشد از این اعتدال خارج شود و این سردی و تری بیشتر از حد شود انسان دچار بیماری می شود، و به همین صورت است دیگر اعضای بدن.
مزاج عادت
در تعریف عادت چنین می توان گفت که هر گاه کاری به مرور زمان و کم کم انجام شود یاغذایی بسیار اندک اندک خورده شود، آن کار یا آن غذا عادت می شود. خاصیت عادت آن است که مانند مزاج اصلی فرد اولا اگر آن کار یا آن عادت، بد باشد چندان اثر سوء نداشته و یا زیان آن کمتر و دیر تر بروز می کند و اگر عادت نیکو باشد منفعت آن خیلی زود دیده می شود. ثانیا ترک کردن عادت بسیار بسیار تدریجی باشد.
بر این اساس می توان مزاج مادرزادی را شبیه یک عادت الهی سرشتی دانست، پس هر گاه مزاج مادرزادی بد باشد می توان آن را به تدریج و کم کم با غذا و کارهای ضد آن اصلاح کرد.
چند نکته مهم
هر مزاجی دارای خوبی ها و بدی هایی است هر شخصی با هر مزاجی در برخی زمینه ها دارای استعداد و توانایی است و در بعضی مسائل دچار مشکل و دشواری، که باید استعدادها را پرورش دهد و بر ناتوانی ها فائق آید. مثلا همان قدر که یک فرد بلغمی باید برای درمان روحیه تنبل و کسل خود تلاش کند، یک فرد صفراوی هم برای کنترل مشکل غضب و پرخاشگری خویش در عذاب است.
این تفکر که انسان ها در گرو مزاج خود هستند از اساس اشتباه است . در روز حساب، از ما نخواهند پذیرفت که مثلا چون مزاج ما صفراوی بوده با غضب های بیجای خود دل مردم را رنجانده ام.
اگر قائل به این شویم که هر کس باید خصوصیات بد مزاجی را به اجبار قبول کند در واقع مبعوث شدن 124000 پیامبر، ائمه معصومین علیهم السلام، کتابهای آسمانی و این همه حدیث و روایات اخلاقی در باب ترک رذایل اخلاقی را نادیده گرفته ایم و این را هیچ عقل سلیمی نمی پذیرد.
اخلاط چهارگانه
اخلاط چهارگانه ترکیباتی هستند سیال و مایع که بدین گونه شکل می گیرند: غذایی که ما می خوریم در کبد تغییر ماهیت داده و فعل و انفعالاتی روی آن صورت می گیرد و به چهار شکل در می آید:
- ترکیباتی قرمز متمایل به زرد به نام صفرا، که به هضم غذا کمک می کند، حرکات روده را افزایش می دهد، مسیر گردش خون در عروق را باز می کند، تیزی و حدت به ذهن می دهد و کارکرد مغزی را می افزاید. صفرا از تمام اخلاط سبک تر بوده و در صدر می ایستد.
- ترکیب دیگر سرخ رنگ است و نام دم یا خلط خون به خود می گیرد که حامل اکسیژن و مواد غذایی به بافت و سلول های بدن است و لایه دوم و پایین تر از صفرا خواهد ایستاد.
- ترکیب سوم، قرمز صورتی یا قرمز کم رنگ است که پایین تر ازدم (خون) خواهد ایستاد و بلغم نام دارد و وظیفۀ آن تسهیل کار مکانیکی و لغزش مفاصل روی هم، تشکیل بافت عصبی و سلول های مغزی، آب میان بافتی و شبکه های لنفاوی می باشد.
- ترکیب چهارم، قرمز تیره و جگری رنگ است که سودا نام دارد و پایین ترین لایه و سنگین ترین خلط است. وظیفه طبیعی آن تحریک اشتها، تشکیل بافت استخوانی خواهد بود.
صفرا طبیعت گرم و خشک دارد.
سودا طبیعت سرد و خشک دارد.
دم طبیعت گرم و تر دارد.
بلغم طبیعت سرد و تر دارد.
این اخلاط چهارگانه با یکدیگر تعامل و تعادلی دارند که در مسیر گردش خون در جایگاه های طبیعی خود به میزان تعریف شده و متعادل قرار گرفته و وظایف ذاتی خود را انجام می دهند. مشکل درد و بیمار ها از آنجا آغاز می گردد که این قرار گیری در جایگاه خاص به هم می خورد و یک یا چند خلط وارد جایگاه دیگری شده (خلط نا به جا) و یا این که کمتر و بیشتر از حد لزوم در مکانی حضور یابند و یا این که کیفیت آن ها ضایع شده و به اصطلاح، خلط های فاسد و بد تشکیل شود.
هر ماده غذایی بسته به طبع و مزاج خود وقتی وارد بدن می شود موجب تولید اخلا چهارگانه می گردد؛ اما یک خلط را بیشتر تولید خواهد کرد.
مثلا: کاهو طبع سرد و تر(بلغم زا) دارد و پس از مصرف آن خلط بلغم خون افزایش می یابد، زنجبیل گرم و خشک است(صفرا زا) و پس از مصرف آن خلط صفرای خون افزایش می یابد و به همین شکل برنج سرد و خشک(سودا زا) و انگور گرم و تر(خون زا) است.
>>>بیشتر بخوانید:
مزاج شناسی و ارکان چهارگانه/مزاجت را بشناس!
علائم غلبه اخلاط
نسبت اخلاط چهار گانه و همچنین کمیت و کیفیت هر یک از اخلاط باید در تعادل باشند تا سلامتی برقرار باشد. به هم خوردن نسبت بین آنها سبب ایجاد بیماریهایی می شود که بستگی به خلط مربوطه دارد؛ خلطی که افزایش یابد سبب بیماری هایی آن خلط می شود مثلا کسی که مزاج گرمی دارد و از غذاهای گرم مثل عسل، خرما و… خیلی زیاد یا بدون مصلح استفاده کند باعث افزایش خلط صفرا در بدنش می شود که منجر به بیماری های آن خلط می گردد.
-
غلبه صفرا
زردی رنگ چشم و پوست، تلخی دهان، خشکی دهان و بینی و عطش زیاد، کاهش تمایل به غذا، تهوع، احساس گزگز و سوزن سوزن شدن بدن، نبض سریع
-
غلبه خون
پری رگ ها و نبض، سردرد و سنگینی سر، سرخی چشم ها، صورت و بدن، زیاد شدن خواب و احساس کسالت و خمیازه، ایجاد دمل و بثورات پوستی و خارش، شیرینی دهان، خونریزی لثه و بینی، خارش محل حجامت.
-
غلبه بلغم
سفیدی رنگ، نرمی و سردی پوست، کندی حواس و زیاد شدن خواب، فراموشی و کند فهمی، ترشحات پشت حلق بلغمی و سرفه زیاد، ضعف هضم و آروغ ترش زدن، زیاد شدن آب دهان، عدم تشنگی وادرار سفید.
-
غلبه سودا
لاغری، خشکی و سفتی پوست، پر مویی پوست، سیاه شدن رنگ پوست به خصوص زیر چشم، فکر و خیال زیاد، خواب سبک و کم و پریدن های مکرر از خواب، سوزش سر دل و اشتهای کاذب با وجود گرسنگی شدید.
تعبیر خواب
قیمت ارز
فال حافظ