برخی از سیاستمداران، محققان و تحلیل گران معتقدند که اقتصاد ایران ممکن است با سیاست های جدید بایدن دوباره رشد کند. بحث بر سر این است که رئیس جمهور جدید ایالات متحده به برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) که به آن توافق هسته ای نیز گفته می شود بازخواهد گشت.
به این معنی که وجوه بلوکه شده ایران به کشور باز می گردد، درست مانند آنچه در سال ۲۰۱۵ اتفاق افتاد.
با این حال، وضعیت کشور در حال حاضر نسبت به قبل پیچیده تر است. و بنا به چند عامل مهم در صورت توافق مجدد اقتصاد ایران به کمتر از آنچه پس از اولین توافق هسته ای دست یافت برمی گردد.
بازگشت بایدن به توافق هسته‌ای
یکی از این عوامل تعلیق اقدامات متقابل FATF است. پس از دست یابی به توافق برجام، ایران متعهد شد که اصلاحات ۱۰ گانه گروه ویژه اقدام مالی (FATF) را به منظور تطبیق قوانین ملی خود با پولشویی و تامین مالی تروریسم مطابق با استانداردهای جهانی انجام دهد. در نتیجه این وعده، محدودیت های مالی علیه ایران برداشته شد و با جریان درآمد ناشی از توافق هسته ای، معاملات تجاری و سرمایه ای برای ایران تسهیل شد.
>>>بیشتر بخوانید: توافق هسته ای ایران و رویای دست نیافتنی بازیگران خُرد منطقه ای
بازگشت بایدن به توافق هسته‌ای و FATF در سال ۲۰۱۸
اما زمان زیادی طول نکشید تا FATF در سال ۲۰۱۸ به ایران تذکر دهد تا به وعده های خود عمل کند. مارشال بیلینگزلیا، دستیار بخش تامین مالی تروریسم وزارت خزانه‌داری آمریکا، که در آن زمان ریاست گروه ویژه اقدام مالی را بر عهده داشت، به تهران هشدار داد:
«ما انتظار داریم ایران برای اجرای تعهداتی که مدت ها پیش داده است اقدام کند. در همین راستا، ما انتظار داریم که همه این اقدامات تا ماه فوریه اتخاذ شود. اگر تا فوریه ۲۰۱۹، ایران هنوز به اقدامات خود عمل نکرده باشد، پس ما اقدامات بیشتری را علیه ایران انجام خواهیم داد.»
مدیر ارتباطات صندوق بین المللی پول، گری رایس همچنین از ایران خواست تا ضوابط مربوط به پولشویی و تامین مالی ضدتروریسم را در مهلت تعیین شده یعنی فوریه ۲۰۱۹ تقویت کند. اما با توجه به برداشت متفاوت از تروریسم بین ایران و گروه ویژه اقدام مالی، سرانجام ایران در لیست سیاه تامین مالی تروریسم قرار گرفت.
FATF در اینباره اظهار داشت:
« با توجه به عدم موفقیت ایران در تصویب کنوانسیون های تامین مالی پالرمو و تروریسم مطابق با استانداردهای گروه ویژه اقدام مالی، گروه اقدامات متقابل را به طور کامل برداشته و اعضای خود را از تمام حوزه های قضایی فرامی خواند تا اقدامات موثر را اعمال کنند.»
امضای موافقت نامه تجارت آزاد
از این رو می توان گفت، حتی اگر دولت بایدن به توافق هسته ای بپیوندد، بسیاری از شرکت ها و موسسات مالی به معامله با ایران بازنخواهند گشت. به همین دلیل است که وقتی ۱۵ کشور از جمله چین به عنوان متحد ایران، بزرگترین موافقت‌نامه تجارت آزاد جهان را امضا کردند، تهران در آن حضور نداشت.
روزنامه عصر اقتصاد در همین مورد اذعان داشت: «به دلیل عدم عضویت ایران در سازمان های معتبر و قدرتمندی مانند شانگهای، اقتصاد ایران از مزایای جهانی سازی و روابط بین الملل کمتر بهره برده است. این مسئله باعث شده بسیاری از سرمایه گزاران خارجی تمایلی به ورود به بازار ایران را نداشته باشند.»
روزنامه ایران نیز به اهمیت FATF اشاره کرده است و در مقاله نوشت:
«عدم همکاری با FATF منجر به انزوای کشور مورد نظر خواهد شد. در مورد ایران، این پیامدها دو برابر خواهند بود. زیرا اقتصاد ایران در در وضعیت عادی نیست. بی ثباتی بی سابقه و بازگشت تحریم ها علیه ایران، همراه با انزوای مالی به دلیل عدم همکاری با کارگروه اقدام مالی، شوک جدیدی را به کشور تحمیل خواهد کرد که قدرت اقتصادی تحمل آن را نخواهد داشت.»
>>>بیشتر بدانید: طرح جو بایدن برای بازگشت به برجام و توافق هسته ای
>>>حتما بخوانید: در صورت بازگشت ایران به توافق هسته‌ای، ما نیز به برجام باز خواهیم گشت
دومین دلیلی که اقتصاد ایران را برای بازگشت به شرایط قبل از برهم خوردن توافق دشوار می کند، بحران ارزی مداوم آن است. رویایی است اگر تصور کنیم که دلار که اکنون با ۲۲٫۰۰۰ و حتی کمی پیشتر با بیشتر از این رقم معامله می شد به ارزش خود در سال ۲۰۱۵ بازگردد. از نظر تاریخی، ارزها در طی چند سال ۱۰ برابر افزایش نمی یابند.
بازگشت بایدن به توافق هسته‌ای بحران ارزی
اساساً بحران ارزی ایران ارتباط مستقیمی با توافق هسته ای ندارد. ریال از زمان استقرار نظام جمهوری اسلامی در سال ۱۹۷۹ پیوسته در حال از دست دادن ارزش خود بوده است. در سال ۱۳۵۷، یک دلار آمریکا ۷۰ ریال ارزش داشت. حدود ۱۰ سال بعد تقریبا به ۸۰۰ ریال رسید. در سال ۲۰۰۰، حدود ۷۰۰۰ ریال ارزش داشت و در سال ۲۰۱۰، ارزش ریال تا ۲۰٫۰۰۰ ریال کاهش یافت. و اکنون با نوسانات بسیار حدود ۲۲٫۰۰۰ ریال است.
این نشان می دهد که ارز ایران هر دهه فارغ از اینکه چه کسی در کاخ سفید حضور دارد، ۱۰ برابر ارزش خود را در برابر دلار از دست داده است. دلایل این سقوط حیرت انگیز شامل سوء مدیریت اقتصادی، فساد مالی در میان مقامات و سایر دلایل و سیاست های داخلی است.
این مسائل نشان می دهد که حتی اگر بایدن به توافق هسته ای بپیوندد، اقتصاد ایران همچنان در شرایط متلاطم خود باقی خواهد ماند.
تعبیر خواب
قیمت ارز
فال حافظ