تاثیر کرونا بر اقتصاد ایالات متحده امریکا

در تمام مدت ریاست جمهوری دونالد ترامپ بر کشور آمریکا بسیار با این جمله مواجه می شدیم که علی‌رغم نقد های وارد شده به سیاست خارجی اغلب تند وی، دولت او در طول ۴ سال گذشته سیاست های اقتصادی بسیار خوبی را در داخل پیش گرفته است. اما دوست دارم بدانم در مواجهه با تیتر زیر چه واکنشی دارید:

پایگاه شبکه خبری «سی ان ان»، در گزارشی به نرخ بیکاری در آمریکا پرداخته و می‌نویسد: از دهه ۱۹۳۰ تاکنون بیکاری در آمریکا هیچگاه تا این اندازه بحرانی نبوده است.

این گزارش اشاره می کند که از اواسط ماه مارس ۲۰۲۰ تاکنون حدود ۳۰ میلیون نفر در آمریکا برای دریافت مزایای بیکاری ثبت نام کردند که این موضوع نرخ بیکاری در این کشور را فاجعه بار کرده است.

بحران کرونا و عدم توجه کافی به این بیماری با وجود فراگیر شدن آن خیلی دیرتر از سایر کشور ها در آمریکا

در این گزارش آمده است (در مواجهه با تعطیلی در سراسر آمریکا، کارفرمایان بخش‌های گوناگون این کشور مجبور شدند کارگران خود را در مقیاس گسترده‌ای اخراج کنند و اکنون اقتصاددانان و سرمایه گذاران در تلاش هستند تا دامنه این بحران را تعیین کنند)

وضعیت به گونه ای است که شرکتی مثل فورد موتورز هم با وجود علاقه همیشگی دونالد ترامپ به رونق صنعت تولیدی در امریکا توسط برندهای آمریکایی هم مجبور به تعدیل نیرو گسترده در این وضعیت شده است و تنها تلاشی که توانست بکند کاهش مدیران میانی و کمتر شدن میزان تعدیل نیرو از کارگران بود.

نکته قابل توجه این است که، پیش بینی می‌شود که نرخ بیکاری در آمریکا تا مدت‌ها (حداقل یک سال آینده) بالا بماند به شکلی که جروم پاول رئیس فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) هم معتقد است با فرض اینکه موج دوم کرونا وجود ندارد، فکر می کنم تا نیمه دوم امسال اقتصاد به طور پیوسته بهبود می یابد. برای بهبودی کامل اقتصاد مردم باید اعتماد به نفس کامل داشته و ممکن است در انتظار ورود واکسن کرونا باشند. حال در نظر بگیرید کشف و توزیع گسترده واکسن برای مقابله با این بیماری می تواند تا سال آینده میلادی زمان بر باشه و هم چنان آمار شیوع این بیماری در کشور آمریکا و سراسر دنیا در حال افزایش است در حالی که اکثر کارشناسان انتظار موج دوم این بیماری رو می کشند.

شاید تا این جا با خود بگویید که این یک مشکل و اپیدمی جهانی بوده و نباید خیلی به آن استناد کرد، که تا حدودی صحبت صحیحی است اما در ادامه با من همراه باشید.

“تورستون اسلوک”، اقتصاددان ارشد «دویچه بانک»، در اظهار نظری، نرخ بیکاری را با اوج گیری در ماه آوریل در حدود ۱۶٫۱ درصد می داند. رقم ۱۶٫۱ درصد، بالاترین نرخ بیکاری در آمریکا از سال ۱۹۳۹ تاکنون بوده است.

جالب تر این که این اقتصاددان آمریکایی بر این عقیده است، اگرچه بخشی از این افزایش نرخ بیکاری موقتی است و در آینده نزدیک برطرف خواهد شد، اما حدود ۱۰ درصد از این افزایش همچنان ادامه خواهد داشت.

فاکتور اقتصادی دیگر که مورد بررسی قرار خواهم داد  تولید ناخالص داخلی این کشور است که به گفته دفتر بودجه کنگره آمریکا پیش‌بینی می شود که تولید ناخالص داخلی ایالات متحده در سه ماهه دوم سال جاری میلادی تحت تاثیر تبعات شیوع ویروس کرونا ۱۲ درصد کاهش یابد و به منفی ۴ درصد برسد. نرخی که به معنای پایان ۱۱ سال رشد مستمر اقتصاد آمریکا خواهد بود. اقتصاد آمریکا در سال ۲۰۰۹ و در اوج بحران مالی ۲۰۰۸-۲۰۰۹ رکود ۴٫۴ درصدی را تجربه کرده بود.

این پیش‌بینی حکایت از این دارد که کسری بودجه دولت در سال مالی ۲۰۲۰ به ۳٫۷ تریلیون دلار می‌رسد و مجموع بدهی دولت به ۱۰۱ درصد تولید ناخالص داخلی آمریکا افزایش می‌یابد.

دفتر بودجه کنگره آمریکا در ژانویه و ابتدای سال بدون لحاظ تبعات رکود ناشی از شیوع ویروس کرونا، کسری بودجه دولت را در سال جاری میلادی یک تریلیون دلار تخمین زده بود؛ رقمی که از سال ۲۰۱۶ تا کنون بی‌سابقه بود. جالب است بدانید که باراک اوباما دوره چهار ساله دوم ریاست جمهوری خود را با بیش از یک تریلیون دلار کسری بودجه به پایان رسانده بود. دفتر بودجه کنگره آمریکا همچنین پیش‌بینی کرده که نرخ بیکاری در ایالات متحده در سه ماهه دوم سال جاری به ۱۴ درصد برسد، رقمی که مجددا نشان می دهد در صورت بهبود شرایط ناشی از بیاری کرونا همچنان آمریکا و ترامپ در صورت انتخاب مجدد در انتخابات ۲۰۲۱ این کشور با چالش و بحران جدی ای روبرو می باشد.

تمام اینها در حالی است که در جریان بحران مالی سال -۲۰۰۹۲۰۰۸ نرخ بیکاری آمریکا از ۱۰ درصد فراتر نرفته بود. همه این اتفاقات زمانی رخ داد که با اوج‌گیری شیوع ویروس کرونا در ماه مارس، دولت دونالد ترامپ به ناچار به اجرای سیاست قرنطینه و تعطیلی موقت مشاغل غیرضروری تن داد.

در کنار همه این ها خانوارهای آمریکایی نیز در حال کاهش هزینه‌های خود هستند؛ به طوری که شاخص فروش خرده فروشی‌ها در ماه مارس نزدیک به ۹ درصد کاهش یافته که بزرگترین افت این شاخص از زمان شروع ثبت آن در سال ۱۹۹۲ محسوب می‌شود.

وضعیت اقتصادی کشورها کی به دوران پیش از شیوع ویروس کرونا باز می‌گردد؟

بهترین پاسخ به این سوال را گذر زمان مشخص می کند اما در ادامه به بررسی برخی نظریه ها می پردازیم:

باید در ابتدا اشاره کرد که در چنین شرایطی، کارشناسان معتقدند که محرک پولی بانک مرکزی آمریکا و کمک‌های مالی دولت در کوتاه مدت اثر بخش نخواهد بود و برای مشاهده تاثیر آنها باید تا سه ماهه سوم سال منتظر بود.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا نیز در نشست خبری اخیر خود وعده داده که رکود اقتصادی آمریکا در سه ماه سوم سال پایان می‌یابد و تا پایان ۲۰۲۰ رشد اقتصادی این کشور به سطحی باور نکردنی و رویایی خواهد رسید. البته این صحبت بیشتر شعار و شو تبلیغاتی برای انتخابات سال آینده به نظر می رسد اما با توجه به صحبت های کارشناسان و رئیس فدرال رزرو آمریکا شاید در ۳ ماهه سوم سال ۲۰۲۰ بتوان بهتر و با قطعیت بیشتر نظر داد.

قبل از بررسی بعضی نکات در ادامه باید توضیح بدهم هدف از این مطلب علاوه بر آشنایی شما با تبعات ویروس کرونا در حال حاضر و آینده اقتصادی کشور آمریکا به طور خاص و کشورهای توسعه یافته به طور عام، بیشتر می خواهیم نحوه برخورد کشورها را با بحرانی همه گیر به شما نشان دهم.

کمای مصنوعی بهترین توصیف از این روزهای اقتصاد آمریکا و حتی سایر کشورهای توسعه یافته جهان است. در نمونه دیگر به کشور فرانسه هم گریز کوتاهی می زنیم.

در هفته‌هایی اخیر بیشترین توصیفی که پس از ویروس کرونا بکار می رود، وقوع بحران اقتصادی است؛ بحرانی که سازمان ملل متحد آن را «بدترین بحران» نوع بشر و صندوق بین المللی پول «وحشتناک تر از بحران اقتصادی دهه سی میلادی قرن بیستم» می‌خوانند.

از اولین هفته ماه مارس ۴ میلیارد پانصد میلیون نفر از شهروندان کره خاکی، حدود ۶۰ درصد از جمعیت جهان، زندگی در قرنطینه را تجربه کرده اند. یکی از این کشورهای در قرنطنیه، فرانسه دومین اقتصاد برتر اتحادیه اروپاست.

شرکت‌های بزرگ فرانسه از جمله ایرفرانس و پژوسیتروئن و رنو بدون کمک‌های مالی دولت این کشور به سختی خواهند توانست روی پایشان بایستند.

قرنطینه از هفدهم ماه مارس در فرانسه آغاز شد و در ششمین هفته مشخص شده است که رکود اقتصادی پیشاپیش پرشتاب ادامه دارد. پیش از شیوع ویروس کرونا وزارت دارائی فرانسه رشد اقتصادی ۱،۳% را پیش بینی کرده بود اما امروز کارشناسان این وزارت خانه می گویند تا پیش از پایان سال میلادی فرانسه با رکود اقتصادی بی‌سابقه ۸ درصدی مواجه خواهد شد.

حتی در اوج بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ هم فرانسه گرفتار چنین درصد بالایی از رکود اقتصادی نشده بود. برای اولین بار در تاریخ فرانسه است که دولت «عمدا چرخ تولید را برای مقابله با همه گیری» متوقف می کند.

به این ترتیب اقتصاددانان معتقدند این شیوع ویروس کرونا نیست که اقتصاد را دچار بحران کرده است بلکه پاسخ دولت‌ها به این همه گیری عامل اصلی بحران است.

اقتصاد جهانی در (کمای مصنوعی)

در واقع همانگونه که در علم پزشکی در برخی از موارد به بیماران کمای مصنوعی می دهند تا جان بیمار حفظ شود، امروز رهبران اروپا هم اقتصاد را وارد کما کرده اند تا در صورت پایان همه گیری، آنرا نجات دهند. اما دقیقا همانند علم پزشکی برخی از بیمارانی که وارد کمای مصنوعی می شوند را دیگر نمی توان از این کما رها کرد. امروز هم برخی از تحلیلگران اقتصادی معتقدند امکان دارد این «کمای مصنوعی» که به اقتصاد تزریق شده می تواند برای همیشه آنرا نابود کند.

اروپا و آمریکا هنوز جوابی برای حفظ اقتصاد و جان شهروندان ندارند

در فرانسه دولت امانوئل ماکرون بارها در هفته‌های اخیر اعلام کرده است که «اجازه نمی دهد هیچ شرکت خصوصی به ورطه ورشکستگی نزدیک شود.» اما آیا این اقدام در عمل امکان پذیر است؟

این تنها اقتصاد فرانسه نیست که با همه گیری به سقوط نزدیک شده است. طبق جدیدترین پیش بینی صندوق بین المللی پول، اقتصاد ایالات متحده امسال تقریباً ۶٪ رکود را تجربه می کند وژاپن هم با رکود ۵ درصدی روبر خواهد شد.

آیا دولت‌ها راه حل دیگری هم داشتند؟

همانطور که در اولین روزهای شیوع ویروس کرونا شاهد بودیم دونالد ترامپ و بوریس جانسون، رهبران آمریکا و بریتانیا، نمادهای اقتصاد لیبرال در جهان، قصد نداشتند با برقراری قرنطینه و تعطیلی اقتصاد با چنین بحران «قابل پیش بینی» مواجه شوند اما افزایش تصاعدی آمار مرگ و میر مبتلایان به کووید-۱۹ باعث شد تا قرنطینه هرچند دیرتر از دیگر کشورهای اروپایی، اما در این دو کشور نیز اجرایی شود. اقدامی که گفته می شود تنها در ایالات متحده تاکنون جان بیش از ۲٫۲ میلیون آمریکایی را حفظ کرده است.

سردرگمی رهبران جهان

در حالی که در یکسو دانشمندان و محققان در پی کشف واکسن و توزیع آن به بازارها هستند اقتصاددانان با چالش مهم دیگری روبروهستند: چطور می توان به یک تعادل میان حفظ اقتصاد و نگاهبانی از جان انسان‌ها در زمان این همه گیری رسید؟

هنوز هیچ کدام از اقتصاددانان نتوانسته اند جواب مشخصی برای این سوال بیابند. جوابی که در هفته‌های پیش رو می تواند رهبران را نیز از سردرگمی در تصمیم‌هایشان خلاص کند.

امروز به نظر می رسد که این تنها علم پزشکی نیست که با شیوع ویروس کرونا دچار چالش بی‌سابقه‌ای شده است، دانشمندان علوم انسانی نیز با سوالهای بی‌جوابی روبرو شده اند که البته پیدا کردن پاسخ، می تواند به کمک نسل‌های آینده نیز بیاید.

سید محمود سید اردکانی