کم شدن سن مصرف کنندگان مواد مخدر در کشور / راه های مقابله و دوری از مواد مخدر

به گزارش نیوز، اعتیاد واژه ای تلخ و مشمئز کننده است که هر انسانی را دگرگون می کند و همچنین مانند نیش های دردآور حیوانات موذی است که در کوتاه ترین زمان انسان را از پای در می آورد و اطرافیان خود را به مانند سرطان محاصره کرده که در این حال هیچگونه اقدام و فراری را برای انسان نمی گذارد!

گرچه خداوند بزرگ، انسان را فاعل و مختار دانسته و خیر و شر، نیک و بد رفتار آدمی را زاییده اراده آزاد انسانی می داند، ولی هر ساله اعتیاد به مواد مخدر تعداد زیادی از انسان ها را به نیستی و نابودی می کشاند. امروزه هزاران خانواده بی گناه به دلیل گرفتاری در دام اعتیاد در حال متلاشی شدن هستند. اغلب معتادان از مشکلاتی مثل فقر، بیکاری، بیماری های جسمی و روانی، مشکلات زناشویی و خانوادگی در رنج هستند و متاسفانه در سال های اخیر سن ابتلا به اعتیاد و مصرف مواد مخدر در کشورمان کاهش یافته است و نوجوانان و جوانان در معرض خطر بیشتری نسبت به گذشته قرار دارند.

نتایجی که از پژوهش ها به دست آمده نشان می دهد که امروزه آغاز اعتیاد از سن ۱۶ است. اولین بار مصرف مواد مخدر را در این سنین انجام داده اند و مسئله این است که امروزه بیش از نیمی از جمعیت کشور ما را نوجوانان و جوانان تشکیل می دهند. یعنی گروهی که پیکان تهاجم فرهنگی همواره آنها را نشانه رفته است و چنگال شوم اعتیاد منتظر به دام انداختن آنهاست.

کاهش سن مصرف مواد مخدر در کشور ما طی سال های اخیر زنگ خطری را به صدا درآورده که به راحتی نمی توان از کنار آن گذشت. هشداری که غفلت از آن در آینده منجر به صدمات و ضررهای جبران ناپذیری خواهد بود و در این راستا ، باید این نوع نگرش و طرز تفکر در تمامی حوزه های تعلیم و تربیت ایجاد شود که مسئله اعتیاد به مواد مخدر یک مشکل جهانی است و در دنیا به عنوان چهارمین معضل از آن یاد می شود. بنابراین کشور ما نیز از عوارض آن در امان نبوده و نخواهد بود. مسئله اعتیاد به عنوان یک خطر جدی برای نسل حاضر و عاملی که منجر به بی هویتی ، پوچی و بی تفاوتی و… می شود.

مسلما اهداف تعلیم و تربیت را تحت تاثیر قرار می دهد و مانعی بزرگ در راه توسعه فرهنگی و اجتماعی محسوب می شود. جوانان به خاطر آسیب پذیری شان سریع تر از دیگران ، ارزش های اجتماعی را نقض کرده و اصلی ترین قربانیان مواد مخدر می شوند. گسترش اعتیاد در بین نوجوانان و جوانان و عارضه های اقتصادی و سیاسی آن، موضوعی نیست که بتوان به سادگی از آن گذشت، بنابراین در کنار مبارزات فیزیکی و مسائل درمانی، آموزش به عنوان اهرمی به منظور پیشگیری از مصرف موادمخدر از نقش بسزایی برخوردار است.

تهیه و تدوین برنامه های آموزشی با هدف ارائه اطلاعات صحیح و خارج از تفریط و افراط قادر خواهد بود آگاهی نوجوانان را نسبت به مضرات موادمخدر افزایش داده و نگرش و باورهای غلط را در این زمینه اصلاح کند.

عدم توانایی در تطبیق و کنار آمدن با مسائل، انگیزه تجربه اندوزی در مصرف موادمخدر، انگیزه تاثیر همتایان و همشاگردی ها از علت هایی که موجب اعتیاد دانش آموزان می شود.

در مورد اول متاسفانه برخی نوجوانان و حتی جوانان در مطابقت دادن وضعیت خود با محیط های جدید دچار مشکل شده و ظرفیت و تحمل کمترین مشکلات به وجود آمده را ندارند و در این اوقات اولین چیزی که به ذهن آنها میرسد پناه آوردن به مواد مخدر و اینگونه موارد است.

انگیزه دوم بیان کننده پدیده احتیاج قوی کودک یا نوجوان برای ریسک کردن جهت آزمودن هویت و خودباوری است. حذف یا خنثی کردن یک چنین پدیده طبیعی و رشدیابنده ای از طریق توسل به مقررات محکم و حفاظت شده ممکن است منجر به رفتار پرخاشگرانه بیشتری شود.

انگیزه سوم ، اصرار و فشار همتایان و همشاگردی هاست که کار را مشکل تر می کند، زیرا بچه ها به جای الگو گیری از بزرگ ترها و والدین خود مبادرت به الگو گیری از یکدیگر و راهنمایی همدیگر می کنند.

وقتی نوجوان شروع به مصرف مواد مخدر می کند، متکی بر تاثیر همتایان و همشاگردهای خود است و از این طریق اطلاعات و ارزش های مربوط به مصرف موادمخدر را کسب می کنند.

آگاهی دادن به مردم و نهی از منکر و بیان ضررهای مصرف موادمخدر از شیوه های آگاهسازی و آموزش کاری بس ظریف و متنوع است چراکه کوچک ترین غفلت در انتخاب شیوه و عمل و ارائه اطلاعات غلط منجر به بدآموزی خواهد شد. بنابراین برای آموزش باید نوع وسیله اطلاع رسانی، ویژگی های مخاطبان، متون، تصاویر، مکان و… به دقت انتخاب شوند تا هم آگاهی لازم را ارائه دهند و هم نفرت مورد لزوم را القا کنند.

برنامه های آموزشی

اهداف به طور مشخص و در راستای اجتناب با حذف نادرست از موادمخدر یا در راستای کاهش یا نگهداشتن آن در سطحی است که عواقب مضر آن را به حداقل برساند. اهداف آموزشی جلوگیری از سوءمصرف موادمخدر به طور مجزا به اهداف شناختی، عاطفی و رفتاری تقسیم می شوند. این اهداف می توانند کوتاه مدت، بلندمدت یا ساده و پیچیده باشند، اما در همه این حالات این اهداف باید صریح و منطبق با دیگر اهداف و در چارچوب وسیع تر آموزشی باشند. افرادی که مسئولیت دستیابی به این اهداف را دارند، باید نسبت به آنها به درک لازم رسیده باشند.

یک چنین برنامه ریزی آموزشی نیازمند تعریفی روشن از اهداف مورد نظر است. راه هایی را که باید استفاده کرد تا به این اهداف رسید و اندازه هایی که باید به کار گرفت تا تعیین شود آیا طریقه دستیابی به اهداف یادشده به نحوی مطلوب پیش می رود و اینکه واقعا این راه حل ها به نتیجه می رسند یا نه حائز اهمیت است. پس از آن توجه اولیه تعریف مسئله ای است که باید حل شود و نوع سیاست مورد استفاده بستگی به درک روشن و طبیعت مسئله دارد و مهم ترین اهداف آموزش عدم سوءمصرف موادمخدر عبارتند از :

– افزایش اطلاعات صحیح درباره مضرات موادمخدر.

– تغییر دیدگاه ها و نگرش ها در ارتباط با موتدمخدر.

– تبیین ارزش ها به منظور یاری دادن به دانش آموزان در جهت اتخاذ تصمیم در رابطه با موادمخدر.

– کمک به بلوغ و ثبات عاطفه دانش آموزان به منظور کاهش انگیزه برای استفاده موادمخدر.

– آموزش استفاده مسئولانه از موادمخدر قانونی.

این اهداف در راستای هدف کلی تربیتی و کاهش استفاده نادرست از موتدمخدر است ، اما بایددانست افزایش دانش صحیح در مورد موادمخدر لزوما به هدف کلی سوءمصرف موادمخدر منتهی نمی شود، زیرا بسیاری از رفتارهای سوءآگاهانه است که ناشی از ضعف اراده است ، اما قدر مسلم این است که افزایش دانش صحیح نیز یکی از عوامل تقویت اراده(تقوی) است.

آموزش های مطلوب با روش های مناسب

آموزش پیشگیری از اعتیاد در مدارس زمانی موفق خواهد بود که از روش های مناسب ذیل استفاده شود :

۱٫ روش اعطای بینش: در این روش سعی بر این است که تلقی آدمی از موادمخدر دگرگون شود. ایجاد دگرگونی در تلقی افراد از لوازم قطعی تغییر رفتار و اعمال آدمی است.

۲٫ روش ترساندن: این روش(تقویت منفی) بر این نکته تاکید دارد که کاربرد نادرست انواع موادمخدر، عواقب ناخوشایندی دارد، از جمله انواع بیماری ها ، اختلال های عاطفی و …

۳٫ روش زمینه سازی: طبق این روش باید شرایطی که تسهیل کننده گرایش افراد به اعتیاد است، از پیش به نحو مقتضی دگرگون شود.

۴٫ روش تحریک ایمان : در این روش، محرک ایمان به خداست و کسی که به خدا ایمان دارد، از نیروی بالقوه ای برخوردار است که مظهر تحولات عظیم درونی خواهد شد و بر این اساس فرد کمتر به اعتیاد گرایش دارد.

۵٫ روش مواجهه با نتایج اعمال: براساس این روش باید پیامدهای اعمال افراد را به او نشان داد. پشتوانه این روش حب ذاتی آدمی است. هنگامی که فرد بیاید و ببیند که پیامد عمل او زیان خودش را به بار می آورد، نگاه جدی تری به مسئله خواهد داشت.

۶٫ روش مقابله با مشکلات: در این روش فرد از طریق تمرین ایفای نقش ها یا تکنیک های مشابه دیگر تلاش می کند با مشکلات اجتماعی و روانی رو به رو شود، آنها را حل کند و به اهداف خود برسد. پیش فرض این روش آن است که افراد آشنا به راه های مقابله با مشکلات ارتباطی با دیگران کمتر در هنگام تنش به موادمخدر روی می آورند.

۷٫ روش ایزار توانایی ها: هرگاه انسان خود را توانا ببیند و بداند که کاری از دست او بر می آید، احساس سربلندی و عزت خواهد کرد، ولی هرگاه خویشتن را ناتوان بیابد و ببیند که کاری از او ساخته نیست، احساس سرافکندگی خواهد داشت و از آنجا که احساس عزت با احساس ذلت قابل جمع نیست، برای تامین عزت در افراد باید احساس عزت را به وجود آورد تا مجالی برای تکوین احساس ذلت نماند، زیرا افرادی که دارای خودباوری ضعیف هستند، بیشتر در معرض احساس نیاز به استفاده از موادمخدر قرار دارند و در ضمن کمتر قادر هستند در مقابل فشار همسالان برای استفاده از موادمخدر مقاومت کنند.

۸٫ روش عبرت آموزی: در این روش موعظه بر محور خود فرد نیست، بلکه با نظر دیگران شکل می گیرد. خواه این دیگران از پیشینیان باشند یا از همراهان. در این روش می توان از زبان قصه استفاده کرد تا بر نفوذ و جاذبه آن بیفزاید و سرنوشت کسانی که قدم در این راه برداشتند، به تصویر بکشند تا مایه عبرتی باشد برای دیگران، چراکه تجربه دیگران درس عبرتی برای افراد دیگر است.

دروسی برای پیشگیری از اعتیاد در مدارس

درنهایت و در راستای پیشگیری از اعتیاد، باید به فرزندان و دانش آموزان خود در مدارس این نکات را آموزش داد:

۱٫ تاریخچه مصرف موادمخدر در ایران و نقش استعمارگران

۲٫ شناسایی انواع موادمخدر (به خصوص موادمخدر جدید و صنعتی)

۳٫ آسیب شناسی اعتیاد

۴٫ نشانه شناسی اعتیاد

۵٫ عوارض ناشی از مصرف طولانی موادمخدر

۶٫ ایجاد نگرش منفی نسبت به استعمال موادمخدر و تغییر نگرش دانش آموزان نسبت به معتادان

۷٫ نحوه دوستیابی سالم

۸٫ نحوه مقابله با فشارهای گروه همسالان و دفاع از تصمیمات خود در گروه و استقلال در گروه

۹٫ نحوه برخورد با والدین

۱۰٫ نحوه برخورد با آلام، دردها و ناراحتی ها. همچنین لازم است دانش آموزان این دروس مهم را یاد بگیرند:

– اعتیاد مانند بیماری های دیگر قابل درمان است، اما به دشواری.

– معتادان نیاز به حمایت همه جانبه دارند.

– مصرف تفریحی موادمخدر دروازه ورود به اعتیاد است.

– برای تسکین درد نباید خودسرانه از موادمخدر استفاده کرد.

پس بدانیم که برای پیشگیری از اعتیاد امروز باید به سراغ آموزش و مدارس رفت که فردا دیر است و نگذاریم عفریته اعتیاد مجالی برای خودنمایی داشته باشد.

سرهنگ عبدالوهاب حسنوند رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر