طالبان چه کسانی هستند؟ و چگونه ظهور کردند؟/فیلم تاب بازی طالبان بر بال هواپیما

نیوز: طالبان در سال ۲۰۰۱ توسط نیروهای آمریکایی از قدرت در افغانستان بنیوزر شدند اما پس از حمله سریع بار دیگر کنترل کشور را در دست گرفتند.

کابل که پایتخت افغانستان است، آخرین شهر مهمی بود که در حملاتی که ماه ها پیش آغاز شده بود سقوط کرد اما با تسلط اسلام گرایان تندرو بر سرزمین ها دوباره آزاد شد. این گروه در سال ۲۰۱۸ مستقیماً با آمریکا وارد مذاکره شد و در فوریه ۲۰۲۰ توافقنامه صلح را امضا کردند که متعهد به خروج ایالات متحده و طالبان برای جلوگیری از حمله به نیروهای آمریکایی بود.

وعده های دیگر شامل عدم اجازه به القاعده یا دیگر شبه نظامیان برای فعالیت در مناطقی است که تحت کنترل آنها بوده و مذاکرات صلح ملی را ادامه می دهد. اما در سال بعد، طالبان همچنان نیروهای امنیتی و غیرنظامیان افغان را مورد هدف شلیک خود قرار دادند و به سرعت در سراسر کشور پیشروی کردند.

رسیدن به قدرت

طالبان به زبان پشتو صحبت می کنند و در اوایل دهه ۱۹۹۰ پس از خروج نیروهای شوروی از افغانستان در شمال پاکستان ظاهر شدند. اعتقاد بر این است که برای اولین بار جنبش پشتون بیشتر در حوزه های علمیه مذهبی ظاهر شد – که بیشتر با پول عربستان سعودی تأمین می شد و این گروه شکل تندرو اسلام سنی را تبلیغ می کرد.

وعده طالبان در مناطق پشتون نشین پاکستان و افغانستان، بازگرداندن صلح و امنیت و اجرای نسخه سختگیرانه خود از شریعت یا قوانین اسلامی، پس از کسب قدرت بود.

طالبان از جنوب غربی افغانستان به سرعت نفوذ خود را گسترش دادند. آن ها در سپتامبر ۱۹۹۶ استان هرات که هم مرز با ایران است را تصرف کردند و دقیقاً یک سال بعد پایتخت افغانستان، که کابل بود را تصرف کردند و رژیم برهان الدین ربانی- یکی از بنیانگذاران مجاهدین افغان که در برابر اشغال شوروی مقاومت کرد – را سرنگون کردند. طالبان تا سال ۱۹۹۸ تقریباً ۹۰ درصد افغانستان را در کنترل داشتند.

افغان ها که پس از بیرون راندن شوروی از درگیری ها از افراط و تفریط مجاهدین خسته شده بودند، هنگامی که طالبان که برای اولین بار در صحنه ظاهر شدند استقبال کردند. محبوبیت اولیه آنها عمدتا به دلیل موفقیت آنها در از بین بردن فساد، مهار بی قانونی و ایمن سازی جاده ها و مناطق تحت کنترل آنها برای رونق تجارت بود.

مجازات های طالبان

اما طالبان همچنین مجازاتهایی را مطابق با تفسیر دقیق خود از قوانین شرعی مانند اعدام علنی قاتلان و زانیان محکوم و قطع اعضای کسانی که به سرقت محکوم شده اند معرفی کردند و آن ها را علنی اجرا می کردند. مردان باید ریش می گذاشتند و زنان باید بورکا می پوشیدند

طالبان همچنین تلویزیون، موسیقی و سینما را ممنوع کردند و از رفتن دختران ۱۰ ساله به بالا به مدرسه ممانعت کردند. آنها متهم به نقض حقوق بشر و نقض فرهنگی مختلف بودند. یک مثال مشهور در سال ۲۰۰۱ از نقض حقوق بشر، زمانی بود که طالبان با وجود خشم بین المللی مجبور به تخریب مجسمه های مشهور بودای بامیان در مرکز افغانستان شدند.

پاکستان بارها ادعا کرد که طراح طالبان بوده است و هیچ شکی وجود ندارد که بسیاری از افغانانی که در ابتدا به این جنبش پیوسته بودند در مدارس (مدارس دینی) پاکستان تحصیل کرده بودند. پاکستان همچنین به همراه عربستان سعودی و امارات متحده عربی (امارات) یکی از تنها سه کشور بود که طالبان را در زمان اوج قدرت در افغانستان به رسمیت شناختند. این کشور همچنین آخرین کشوری بود که روابط دیپلماتیک خود را با این گروه قطع کرد.

گروه طالبان تهدید کردند که پاکستان را از مناطق تحت کنترل خود در شمال غرب بیرون خواهند کرد. یکی از برجسته ترین و بدترین حملات طالبان پاکستانی در سطح بین المللی در اکتبر سال ۲۰۱۲رخ داد، هنگامی که ملاله یوسف زی دختر مدرسه ای در راه بازگشت به خانه در شهر مینگورا مورد اصابت گلوله قرار گرفت.

دو سال بعد یک حمله نظامی بزرگ بعد از کشتار مدرسه پیشاور، نفوذ این گروه را در پاکستان بسیار کاهش داد. دست کم سه شخصیت اصلی طالبان پاکستان در حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در سال ۲۰۱۳ کشته شدند، از جمله حکیم الله محسود، رهبر این گروه.

پناهگاه القاعده

در پی حملات مرکز تجارت جهانی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ که در نیویورک به وقوع پیوست، توجه جهانیان به طالبان در افغانستان جلب شد. طالبان متهم شدند که برای مظنونان اصلی – اسامه بن لادن و جنبش القاعده – پناهگاهی فراهم کرده اند. در ۷ اکتبر ۲۰۰۱، ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا حملاتی را به سوی افغانستان آغاز کرد و در هفته اول دسامبر رژیم طالبان سقوط کرد. ملا محمد عمر، رهبر وقت این گروه و دیگر شخصیت های ارشد، از جمله بن لادن دستگیر نشدند و فرار کردند.

گفته می شد بسیاری از رهبران ارشد طالبان به شهر کویته پاکستان پناه بردند و از آنجا طالبان را راهنمایی می کردند. اما وجود آنچه تحت عنوان “کویته شورا” لقب گرفت، توسط اسلام آباد تکذیب شد.

علیرغم تعداد سربازان خارجی بیشتر، طالبان به تدریج دوباره نفوذ کرده و سپس نفوذ خود را در افغانستان افزایش دادند و بخشهای وسیعی از این کشور را ناامن کردند و خشونت در این کشور به سطحی رسید که تا سال ۲۰۰۱ مشاهده نشده بود. حملات متعددی از سوی طالبان به کابل صورت گرفت و در سپتامبر ۲۰۱۲، این گروه حمله ای را به پایگاه پادگان ناتو انجام دادند.

چرا پنجشیر برای طالبان مهم است؟ /پنجشیر طالبان را پولدار می کند؟

در سال ۲۰۱۳ طالبان اعلام کردند قصد دارند دفتر خود را در قطر به صورت رسمی اعلام کنند و در این زمان امید به مذاکره صلح مطرح شد. اما بی اعتمادی از همه طرف همچنان بالا بود و خشونت ادامه یافت. در ماه اوت ۲۰۱۵، طالبان اعتراف کردند که مرگ ملاعمر را – که گفته می شود از مشکلات بهداشتی در بیمارستانی در پاکستان – بیش از دو سال سرپوش گذاشته اند، به عهده می گیرند. ماه بعد، این گروه گفت که چند هفته درگیری را کنار گذاشته است و حول یک رهبر جدید در قالب ملا منصور، که معاون ملاعمر بود، تجمع کردند.

در همان زمان طالبان برای اولین بار پس از شکست خود در ۲۰۰۱، مرکز ولایت را تحت کنترل خود گرفتند و شهر قندوز را که از نظر استراتژیک مهم است، تسخیر کردند. ملا منصور در حمله هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در ماه می ۲۰۱۶ کشته شد و جانشین وی مولوی هیبت الله آخوندزاده جانشین وی شد که همچنان کنترل این گروه را در دست دارد.

تصرف قدرت گروه طالبان

یک سال پس از توافق صلح ایالات متحده و طالبان در فوریه ۲۰۲۰ که نتیجه ی یک دوره طولانی از مذاکرات مستقیم بود ، به نظر می رسد که طالبان تاکتیک های خود را از حملات پیچیده در شهرها و پاسگاه های نظامی به موجی از ترورهای هدفمند تبدیل کرده اند که افغانستان را ترور کنند. غیرنظامیان هدف گرا مانند روزنامه نگاران، قضات، فعالان صلح، زنان در موضع قدرت، نشان دادند که طالبان ایدئولوژی افراطی خود را کنار نگذاشته اند، بلکه فقط استراتژی خود را تغییر داده اند.

با وجود نگرانی های شدید مقامات افغان در مورد آسیب پذیری دولت در برابر طالبان بدون حمایت بین المللی، جو بایدن، رئیس جمهور جدید ایالات متحده، در آوریل ۲۰۲۱ اعلام کرد که تمام نیروهای آمریکایی تا ۱۱ سپتامبر این کشور را ترک خواهند کرد.

طالبان با قدرت بیشتر از آنچه در طول دو دهه جنگ بودند شروع به تصرف بخشهای وسیعی از قلمرو کردند، و بار دیگر دولت در کابل را در پی عقب نشینی قدرت خارجی بار دیگر سرنگون کردند. آنها تنها در ۱۰ روز سراسر افغانستان را درنوردیدند و اولین مرکز استان خود را در ۶ آگوست تصاحب کردند. تا ۱۵ اوت، آنها در دروازه های کابل بودند.

پیشروی وحشیانه ی آنها باعث شد تا ده ها هزار نفر خانه های خود را ترک کنند، بسیاری از آنها وارد پایتخت افغانستان شدند و برخی دیگر به کشورهای همسایه عزیمت کردند. بازگشت طالبان به حکومت تقریباً به ۲۰ سال حضور ائتلاف تحت رهبری آمریکا در این کشور پایان می دهد.

فیلم تاب بازی طالبان بر بال هواپیما: