نیوز: ايرانيان باستان هر روز را با نامي از ايزدان می خواندند. روز سيزدهم باستاني، برابر با تير (تيشتر) روز بود. در آيينهاي كهن ايرانی هرگاه نام روز با نام ماه برابر می شد، جشنی برپای می گرديد. بدين روی، روز سيزدهم تير ماه باستانی، جشن تيرگان است. اين جشن به دليل مبنا قرار گرفتنِ گاهشماری خيامی كه نيمه نخست سال در آن، سنجش و شمارش سی و يك روزه است، برابر با دهم تير ماه امروزی گرديد. بر بنياد نوشته كهن «تيشتر يشت» ميان تيشتر ايزد «باران» كه نام ستارهای در آسمان است، با «اپوش» ديو خشكی و خشكسالی نبردهایی سهمگين درمی گيرد و هر بار «تيشتر» در شكلی ظاهر می شود، يكبار در شكل جوانی زيبا و پانزده ساله، يكبار در شكل گاوی زرّين و بالاخره در شكل اسبی سفيد. سرانجام تيشتر پيروز می شود و ايزد «باد» به او كمك ميكند.
در برخي منابع چنين آمده كه تيراندازی آرش كمانگير از البرزكوه تا كنار «جيهون: جيحون» در تيرگان يعني «تير روز» از «تير ماه» بوده است.
از آيينهای جشن تيرگان كه دستِكم تا پنجاه سال گذشته در يزد و كرمان برگزار ميشده و گاه در روزگار ما هم نشانی از آن در جايي بايد باشد، اين بود كه يك روز پيش از جشن تيرگان، دختركی كوزهای پر آب ميكند و دور مجلس ميچرخاند و هر كس چيزي در آن مياندازد. بعد اين كوزه را به خانهای می برند كه درخت «مورد» داشته باشد پارچه سبزي روی كوزه می اندازند و آيينهای روبهروی آن، زير درخت قرار ميدهند آنگاه در تيرگان هر كسي نيتی می كند و بيت شعری می خواند. دخترك چيزی از كوزه بيرون ميآورد و آن را با نيت و شعری كه خوانده شده تطبيق می دهد. از آنجا كه شعرهای آنان بيشتر نويدبخش است، بيشتر اين فالها هم نيك است. يكی از اين شعرها را كه از پيرزنی بهدين شنيدم چنين بود:
رخ زيبا، قد رعنا چش شهلا داري
آنچه خوبان همه دارند تو تنها داری
هنگام نبردهاي «تيشتر» با «اپوش»، ايزد باد به او كمك ميكند و باد ابرها را در جهان ميپراكند و باران به همه جا می ريزد و نهرها و رودخانهها و درياها به وجود می آيد و جهان را به هفت كشور تقسيم ميكند.
نماهنگ جشن #تیرگان که در ۱۳ تیرماه توسط موسسه فردوسی برگزار گردید:
روستای تاریخی و کهن هدک، شهرستان بردسکن، خاستگاه ترشیز_کهن
سعدی نتيجه اين مبارزه را با مشاطهگري باد صبا اينطور بيان می كند كه:
بر عروسان چمن بست صبا، هر گوهري
كه به غواصی ابر، از دل دريا برخاست.
با اميد بازگشت به روش نياكان در گراميداشت دادههای خداوند چون «باران» و «آب» و «زمين» و «محيطزيست» و…
استاد_فريدون_جنيدی
جشن تيرگان بر ايرانيان خجسته باد.