جان فورد در سال ۱۸۹۴ با نام اصلی جان مارتین فینی در کیپ الیزابت، مین به دنیا آمد. پدر او «جان آگوستین فینی» و مادرش «باربارا (ابی) کوران» بودند که هردو در سال ۱۸۵۶ و در ایرلند به دنیا آمده بودند، و در سال ۱۸۷۲ از ایرلند به ایالات متحده مهاجرت کردند. آنها در سال ۱۸۷۵ با یکدیگر ازدواج کردند و سه سال بعد به تابعیت کشور آمریکا درآمدند و صاحب ۱۱ فرزند شدند.
جان مارتین فینی در پورتلند و تا دیپلم در دبیرستان پورتلند درس خواند. بعدها تالار مرکزی نام همین دبیرستان بخاطر بزرگداشت وی به تالار جان فورد تغییر کرد. خانواده فورد به دلیل ریشهی ایرلندی که داشتند، از او با نام شون یاد میکردند. خود وی نیز بارها در فیلمهایش مستقیم و غیر مستقیم به اصل و نسب ایرلندی اش اشاره کرده است.
بازیگری فورد
جان فورد در سال ۱۹۱۴ و با نام سینمایی جک فورد شروع به بازیگری در فیلمها نمود. او علاوه بر فیلمهایی که برای بازیگری در آنها مزد دریافت می کرد، در بعضی فیلمها به صورت افتخاری نیز ظاهر می شد. فیلم کلاسیک “تولد یک ملت” (که در سال ۱۹۱۵ توسط د.و. گریفیث ساخته شد) نمونهای از فیلمهایی است که حضور او در آنها افتخاری بوده است. فورد در این فیلم نقش یک عضو کوکلوس کلان را داشت که در یک صحنه بسیار کوتاه گوشه کلاه خود را برای بهتر دیدن کنار میزند!
جان فورد در ماه ژوئیه سال ۱۹۲۰ با «ماری مک براید اسمیث» ازدواج کرد و از او صاحب دو فرزند شد. جان فورد هرگز از همسرش جدا نشد ولی به مدت ۵ سال با کاترین هیپورن هنرپیشه معروف سینمای هالیوود رابطه عاشقانه داشت. آشنایی این دو از زمان بازی کاترین هیپورن در فیلم ماری ملکه اسکاتلند (۱۹۳۶) که فورد کارگردانی آن را به عهده داشت شروع شده بود. او کارگردانی را در سال ۱۹۲۱ آغاز کرد و تا پایان زندگی بیش از ۵۰ فیلم ساخت که بیشتر آنها وسترن بودند.
جان فورد در اصل ایرلندی بود اما ملیت آمریکایی داشت. در سالهای ۱۹۳۵، ۱۹۴۰، ۱۹۴۱ و ۱۹۵۲ موفق شد جایزه اسکار بهترین کارگردانی را دریافت کند و از این لحاظ در میان کارگردانان آمریکایی دارای رکورد است. او از میان چهار فیلمی که اسکار بهترین کارگردانی را برای ساختن آنها بخود اختصاص داد، فقط یک فیلم موفق به کسب اسکار بهترین فیلم نیز گردید.
جایزه اسکار بهترین کارگردانی
رکورد او در کسب ۴ جایزه اسکار بهترین کارگردانی همچنان دست نیافتنی است. فرانک کاپرا و ویلیام ویلر هرکدام سهبار این جایزه معتبر را کسب کردهاند. سبک خاص او در فیلم سازی بسیار تاثیرگذار بود؛ بهگونهای که «اینگمار برگمن» و «ارسن ولز» از او بهعنوان یکی از بزرگترین کارگردانان تاریخ سینما نام میبردند.
او الهامبخش کارگردانان بزرگ سینما چون «جورج لوکاس»،«مارتین اسکورسیزی»، «آکیرا کوروساوا»، «استیون اسپیلبرگ»، «کلینت ایستوود»، «ویم وندرس»، «دیوید لینچ»، «پیتر بوگدایوویچ» و «کوئنتین تارانتینو» بوده است.
جان فورد مکانی به نام مانیومنت در ایالت یوتا را بسیار دوست داشت و بارها آنجا را بهعنوان محل فیلم برداری فیلمهایش انتخاب کرد. او با کمک فیلمبرداران هنرمندی که با او همکاری میکردند، غرب آمریکا و تاریخ آن را در چند صحنه از با شکوه ترین صحنههایی که تاکنون در سینما ساخته شدهاست در فیلمهایی چون جویندگان، دختری با روبان زرد، ریو گرانده به تصویر آورده است.
>>>بیشتر بخوانید:
حقایق شگفت آور درباره نینا دوبرو/ الینا گیلبرت در “خاطرات یک خون آشام”
سختگیری شدید با بازیگران
جان فورد به سختگیری شدید با بازیگران فیلمهایش و تمسخر و فریاد برسر آنان شهرت داشت. تا جاییکه «جان وین» را «احمق بزرگ» صدا میزد و به گفته هنری فوندا، تنها کسی بود که میتوانست «جان وین» را به گریه بیندازد.
سبک فیلمسازی این کارگردان بزرگ آنچنان تأثیر عمیقی بر سینمای جهان داشته است که بزرگانی چون اینگمار برگمن و اورسن ولز او را یکی از بزرگترین کارگردانهای تمام عصرها دانسته اند. زمانی از اورسن ولز پرسیده بودند که او در کجا هنر فیلم سازی را یاد گرفته است و او پاسخ داده بود که «فیلمسازی را از استادان پیش کسوت این هنر آموختهام؛ و منظورم از استادان پیش کسوت سینما اشخاصی هستند چون جان فورد، جان فورد و جان فورد».
کارگردانان دیگری چون آکیرا کوروساوا، مارتین اسکورسیسی، استیون اسپیلبرگ، سام پکینپا، پیتر بوگدانویچ، سرجیو لئونه و ژان لوک گدار نیز تحت تأثیر فیلمسازی جان فورد بودهاند. جان فورد در دهه ۲۰ به ریاست انجمن کارگردانان آمریکا منصوب شد. از میان بازیگران هالیوود، «جان وین» رکورددار بازی در فیلمهای «فورد» است.
او در طول جنگ جهانی دوم بهعنوان فرمانده در نیروی دریایی ایالات متحده خدمت کرد. در این زمان، دو فیلم مستند برای نیروی دریایی آمریکا ساخت و توانست برای فیلم مستند «جنگ میانهراه» (۱۹۴۲) و فیلم تبلیغاتی «هفتم دسامبر» (۱۹۴۳) دو جایزه اسکار بهدست آورد. وی در طول چند دهه فعالیت سینمایی، کارگردانی ۱۴۵ فیلم را برعهده داشت که کسب چهار جایزه اسکار بهترین کارگردانی، بزرگترین افتخار کارنامه سینمایی او محسوب میشود.
وی در سال ۱۹۷۱ جایزه افتخاری شیر طلایی جشنواره ونیز را کسب کرد و در سال ۱۹۵۲ برای فیلم «مرد آرام» جایزه بینالمللی این جشنواره را بهدست آورد.جان فورد ۳۱ اوت ۱۹۷۳ بر اثر سرطان معده در سن ۷۹ سالگی در کالیفرنیای آمریکا درگذشت.