عید نوروز در تاجیکستان

عید نوروز در تاجیکستان، یکی دیگر از کشورهایی که این عید را برگزار می کند. مردم تاجیک به همراه دیگر ملتهای فارسی زبان از میراث غنی فرهنگی و زبانی ایران باستان حق مستقیم دارند. یکی از پررنگ ترین الگوهای فرهنگ ایران قدیم ، که طبق افسانه ها ، توسط جمشید پیشدادی تاسیس شده ، بزرگترین جشن بهاری نوروز است. گذشت قرن ها و هزاران نوروز ، بهترین آرمان های زندگی معاصر تاجیک را از جمله افکار خوب ، سخنان خوب و کارهای خوب به ارمغان آورد. احترام به طبیعت و انسانها آزادی و صلح؛ قدردانی از زحمات دیگران و غیره.

عید نوروز و اتحاد جماهیر شوروی

در طول قرن ها جشن نوروز با موانع سیاسی و مشکلات اجتماعی زیادی روبرو شد ، اما به رغم شرایط سخت ، مردم را از طبقات مختلف و موقعیت های اجتماعی دور هم جمع کرد. تاریخ می داند که نوروز بارها با مخالفانی روبه رو شده است ، اما با داشتن مفاهیمی مانند صلح و تولد دوباره طبیعت ، نه تنها حفظ شد بلکه به فرهنگ مخالفان نیز وارد شد. آخرین سیاستی که نوروز را نادیده گرفت و آن را به عنوان یک جشن محافظه کار مذهبی در نظر گرفت ،  اتحاد جماهیر شوروی بود.

دولت شوروی از ترس افزایش هویت های ملی در میان جمهوری های چند ملیتی ، تلاش های بسیاری را برای تغییر و یا نابودی ارزش های سنتی مانند حروف الفبا ، زبان ها و آیین ها انجام داده است. در عین حال برگزاری برخی از جشنواره ها و جشن های ملی را نیز بارها محدود کرده اما موفق نشده است.

۲۱ مارس روز جهانی نوروز

در ۲۳ فوریه ۲۰۱۰ ، مجمع عمومی سازمان ملل متحد در شصت و چهارمین جلسه قطعنامه را تصویب کرد و ۲۱ مارس را به عنوان روز جهانی نوروز اعلام کرد. مردم تاجیک با شناختن نوروز به عنوان جشنواره ملی و سنتی ، بسیاری از آیین ها و آداب و رسوم مربوط به نوروز را احیا کردند. در کنار آنها ، برخی از جشنواره های جدید مانند نمایشگاه های غذاهای سنتی ، نمایشگاه های لباس های ملی و “خانم نوروز” برگزار شد. در ادامه به طور خلاصه برخی از آداب و رسوم را توصیف می کنیم که بیشتر آنها در سالهای اخیر انجام می شود.

>>>بیشتر بخوانید:

عید نوروز در افغانستان با روشی منحصر به فرد

رسم گلگردونی

یکی دو هفته قبل از نوروز زنان و دخترانشان اتاقها را جارو و تمیز می کنند ، عطرها را اسپری می کنند ، پرده ها و تشک ها را میشویند . قبل از نوروز همه چیز باید تمیز باشد زیرا سال جدیدی در راه است. یکی از اولین آداب و رسوم ناوروز که توسط کودکان و بزرگسالان انجام می شود ، گلگردونی است. این رسم همچنین در خجند به نام “برف ریزه” (Boychekak) ، در اسفره به نام “تولیپ” ، به نام جشنواره گل سرخ ” در استاراوشن مشهور است.

این رسم اینگونه است: گروهی از کودکان و بزرگسالان به تپه ها می روند و چند گل مانند گل برف ، زنبق ، لاله برمی دارند و از خانه های ساکنان روستایی عبور می کنند و آوازهای ویژه تبریک را می خوانند.

غذاهای سنتی نوروز

غذاهای سنتی نوروزی نیز با غلات و گیاهان مختلف تهیه می شود که نمادی از طبیعت پربار و غذای سالم است. در منطقه هیسار هنگام جشن بهار در بسیاری از خانه ها ، زنان گاندومکوچا را با گندم آسیاب شده ، لوبیا ، نخود فرنگی ، ترشک ، آنیون ، نعناع ، نمک و آب می پزند.در مناطقی دیگر از تاجیکستان این غذا به نام دالدا (کولاب ، یاوان) ، باج (بدخشان) ، گویا (پنجاکنت) شناخته میشود.

رسم شیرین آشتی

آشتی رسم دیگری است که قبل از سال نو انجام می شود. قبل از آستانه نوروز ، مردم باید یکدیگر را ببخشند ، یا به عبارت دیگر ، هیچ کس نباید در روزهای استقبال سال آینده آزرده خاطر باشد. معمولاً افراد مسن در اجرای این رسم نقش مهمی دارند.

عید نوروز در تاجیکستان و بازی ها و سرگرمی های آن

یکی از سرگرمی های عید نوروز در تاجیکستان، بازیها و مسابقات ورزشی سنتی مانند کشتی ، دویدن ، بزکشی (بز زنی) است. علاوه بر این مسابقات در بسیاری از مناطق و روستاها ورزش های سنتی یا مدرن مانند فوتبال ، بسکتبال ، والیبال و تنیس برگزار می شود. در این روستاها بسیاری از کودکان و بزرگسالان کشتی ، خروس جنگی ، تخم جنگی و … نیز بازی می کنند.

اما مشهورترین مسابقه “گوشتین” است که کشتی است. در هر روستا ، شهرها ، مراکز منطقه ای و شهرها مسابقات کشتی برای جوایز نوروز برگزار می شود. به برندگان جوایز مختلفی از جمله فرش ، تلویزیون ، ضبط صوت ، یخچال و ماشین و همچنین به طور سنتی جوایزی مانند گاو نر ، اسب و گاهی شتر از دولت های محلی اهدا می شود.

مراسمات دیگر

به جز آداب و رسوم ذکر شده در بالا ، در روزهای جشن ، نمایش مسابقه ای از لباس های سنتی ، غذاهای ملی ، برنامه های رقص و آواز و مسابقات “خانم نوروز” در بیشتر تاجیکستان برگزار می شود. نمایش عروس و داماد با لباس های سنتی نیز یک رسم معمول است که در آن همسران جوان نماد سال هستند و لباس سنتی آنها به معنای سنت قدیمی نوروزی بودن است.

رباعیات و آهنگهای مردمی بسیاری که به سبک نوروز اختصاص داده شده اند ، در فرهنگ عامیانه تاجیکستان وجود دارد که معمولاً در اوایل بهار و در روزهای نوروز اجرا می شوند. معانی اصلی نوروز ، ایستادگی در برابر زمستان و بهار ؛ در نظر گرفتن انسان به عنوان بخشی از طبیعت ، و هویت بخشی به نوروز با آزادی در رباعیات منعکس شده است.

مضمون جشن نوروز نیز یکی از موضوعات مورد علاقه شاعران تاجیک است ، از رودکی ، بنیانگذار ادبیات فارسی-تاجیکی گرفته تا شاعران مدرن. هیچ شاعر تاجیکی وجود ندارد که در مورد نوروز ننوشته باشد.

تاثیرات نوروز

نوروز وسیله و علتی برای گردهمایی ، برقراری ارتباط ، لذت بردن از زیبایی ، ملاقات نزدیکان است و علاوه بر این ، از طریق شرکت در اجتماعات اجتماعی ، مردم خود را به عنوان عضوی از جامعه احساس می کنند. نوروز جشنواره ای بدون مرز است که متعلق به افرادی با پیشینه های مختلف قومی ، زبان ها ، آیین ها ، جنسیت ، سن و موقعیت اجتماعی است.