ریاست جمهوری بایدن برای اقتصاد ایران به چه معناست؟

ریاست جمهوری بایدن برای اقتصاد ایران به چه معناست؟

پاسخ کوتاه به این سوال این است که تاثیر بایدن بر اقتصاد ایران زیاد نخواهد بود.
به گزارش نیوز، در حالی که مردم ایران انتخاب بایدن برای اقتصاد ایران را خبر خوبی برای کشور می دانند، باید گفت این احساسات زودگذر است و به زودی رنگ می بازد. به همین دلیل ساده که: حتی اگر جو بایدن تصمیم بگیرد با ایران وارد مذاکره شود و یا توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ را در اولین روزهای ریاست جمهوری اش مجدداً از سرگیرد، بسیاری از واقعیت های فلج کننده اقتصاد ایران تغییر نخواهد یافت.

واقعیت اول:

اقتصاد ایران فاقد بازار اوراق قرضه با عملکرد مناسب است. کسری بودجه ایران تقریباً همیشه با وام گرفتن از بانک مرکزی، که معادل چاپ پول و افزایش عرضه پول در اقتصاد ایران است حل می شود. با توجه به تحریم های صنعت نفت ایران، شیوع پاندمی کرونا و پایین بودن سطح قیمت نفت در جهان، ایران با بزرگترین کسری بودجه خود در دهه های گذشته مواجه بوده است.

بنابراین، حجم پول در اقتصاد طی دو سال گذشته به طور مداوم در حال رشد بوده و منجر به نرخ تورم بالاتر از ۵۰ درصد (طبق امارهای داخلی ۳۰ درصد) شده است. ریال ایران تنها در شش ماه نیمی از ارزش خود را در مقابل ارزهای اصلی جهان از دست داده است.
دلیل واضحی وجود ندارد که ریاست جمهوری بایدن بتواند این روند را معکوس کند. حتی اگر تحریم های صنعت نفت برداشته شوند، مدتی طول می کشد تا ایران به شکل معناداری وارد بازار جهانی نفت شود. این بدان دلیل است که مشتریان سنتی نفت قبلاً به سمت سایر تامین کنندگان رفته اند و معمولاً قراردادهای طولانی مدتی نیز بسته اند.

همچنین، زمان مناسب نیست. بازار جهانی نفت به دلیل پاندمی کرونا و عواقب اقتصادی ناشی از آن، در حال حاضر دچار رکود و کاهش تقاضا شده است. بنابراین، بدون توجه به اینکه چه کسی در کاخ سفید حضور دارد، می توان انتظار داشت که کسری بودجه، نرخ تورم دو رقمی و کاهش ارزش ریال ادامه یابد.
اگرچه معرفی اخیر عملیات بازار باز گامی مثبت در کاهش این چرخه معیوب است، اما تعمیق بازار نوپای اوراق قرضه ایران مدتی طول خواهد کشید تا بتواند کسری های دولت را به طور موثر تامین کند.

>>> حتما بخوانید: رابطه جو بایدن و اقتصاد ایران، مبتنی بر قدرت یا قانون؟!

واقیت دوم:

مرتبط با موارد فوق، پاندمی کرونا همانطور که گفته شد تقاضا و قیمت نفت را کاهش داده است. اکثر تحلیلگران نفت پیش بینی می کنند که تقاضا و قیمت های پایین تر در آینده ادامه پیدا می کند. علاوه بر این، کاهش مداوم تقاضا برای نفت و رشد انرژی های تجدیدپذیر در ترکیب انرژی جهانی نیز به چشم انداز نفت کمک نمی کند.

معرفی نفت ایران به بازار فقط باعث کاهش بیشتر قیمت ها می شود و درآمد کلیه کشورهای صادرکننده نفت از جمله ایران و همچنین شرکت های بین المللی نفت را کاهش می دهد. بنابراین، حذف تحریم ها و احتمال بازگشت نفت ایران به بازار جهانی به احتمال زیاد ضررهای قابل توجهی را برای صنعت انرژی ایالات متحده به دنبال خواهد داشت. چیزی که بایدن می خواهد به عنوان یکی از بدترین بحران های اقتصادی جهان از آن جلوگیری کند.

>>>بیشتر بخوانید: اقتصاد ایران خود را با تحریم‌ها منطبق کرده است

واقعیت سوم:

فضای مالی محدود جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با روند رکود اقتصادی ناشی از پاندمی کرونا و افزایش نرخ بیکاری و فقر، احتمالاً برای مدت زمان طولانی بر اقتصاد کشور سنگینی می کند. هزینه های اقتصادی مرتبط با پاندمی از نظر بیمارها و مشاغل از دست رفته بسیار زیاد است و انتظار نمی رود که اکثر مشاغل دوباره به شغل خود بازگردند.

اقتصاد ایران قبل از ابتلا به کووید ۱۹ با بیش از ۳۰ درصد نرخ بیکاری مواجه بود و انتظار می رود که در پایان پاندمی، تولید داخلی آن، حداقل ۱۵ تا ۲۰ درصد منقبض شود و اقتصاد را در یک سطح متوسط قرار دهد. گودال عمیقی که بالا رفتن از آن سخت است. مشخص نیست که بایدن چگونه این چشم انداز را تغییر می دهد.

درست است که با حضور بایدن در کاخ سفید، ایران شانس بیشتری برای دستیبای به امدادهای بین المللی در برابر کرونا که توسط صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و سازمان ملل متحد ایجاد شده است خواهد داشت. با این حال این دستیابی خیلی کم و خیلی دیر صورت خواهد گرفت.
ایران اکنون نزدیک یک سال است که در مبارزه با کرونا تنها مانده است و موج سوم ویروس را پشت سر گذاشته است. در این مرحله مشخص نیست که این صندوق های کمک رسانی در مهار پاندمی و بهبود اقتصاد ایران چقدر موثر هستند.

>>>بیشتر بدانید: بودجه ۱۴۰۰ و واقعیت‌های اقتصاد ایران

واقعیت چهارم:

در حالی که تحریم ها و سقوط صادرات نفت به عنوان عاملان اصلی بحران های اقتصادی فعلی کشور تلقی می شوند، فساد گسترده و سیاست های اقتصادی نابجا طی دهه های گذشته نقش بسیار مهم تر و مداوم تری را در شرایط اقتصادی کنونی داشته اند. درآمدزایی مداوم از کسری بودجه، سوء مدیریت نرخ ارز، یارانه های عظیم و ناعادلانه انرژی، بوروکراسی ناکارآمد و فلج کننده، فضای دشوار تجاری و محافظت از صنایع داخلی با ضرر از جمله تولید خوردو تنها چند مورد از دلایل داخلی است.

سوء مدیریت و دخالت مداوم دولت در اقتصاد در دهه های اخیر رشد کرده که اخرین سیاست غیرمسئولانه دولت در تابستان امسال با بورس اوراق بهادار تهران عجین شده و باعث نوسان قابل توجهی در بازارهای سرمایه ای ایران شد.
ریاست جمهوری بایدن این واقعیت را نیز تغییر نخواهد داد. به صراحت باید گفت بدون اصلاحات عمده و جامع در سیاست اقتصادی، صرف نظر از تحریم یا عدم تحریم، اقتصاد ایران همچنان متحمل آسیب خواهد شد.

با توجه به این واقعیت ها، بعید است که اقتصاد ایران از کرسی ریاست جمهوری بایدن سود زیادی ببرد. در حالیکه ارزش ریال از زمان پیروزی بایدن ۲۰ درصد افزایش یافت، از آن زمان نیمی از این سود را از دست داده است. درست مانند سراب قرمز بازگشت ترامپ به قدرت که کمرنگ شد، سراب آبی اقتصاد در حال احیای ایران تحت ریاست جمهوری بایدن نیز طی چند ماه از بین خواهد رفت.

در بهترین حالت ممکن است بایدن تصمیم بگیرد تحریم های اقتصادی یا مالی اضافی بر ایران را اعمال نکند. در پایان، مسئولیت رسیدگی به بحران های اقتصادی کشور بر دوش مسئولان ایران است و آنها تنها کسانی هستند که کلید اصلی حل مشکلات اقتصادی کشور را دارند.