آنچه باید درباره افزایش نرخ ارز بدانیم

اثرات افزایش نرخ ارز بر زندگی ایرانیان

  • کد خبر : 369637
  • 04 اسفند 1399 - 13:55
اثرات افزایش نرخ ارز بر زندگی ایرانیان

به گزارش نیوز، به دنبال انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹، ریال ایران که زمانی در میان ۱۶ ارز برتر جهان قرار داشت، با شروع فشارهای بین المللی به شدت ارزش خود را در برابر دلار از دست داد. در سال ۱۹۸۸ (پایان جنگ ایران و عراق)، هر دلار آمریکا ۹۶۰ ریال بود، یک سال بعد با افزایش نرخ ارز، ارزش دلار بیش از ۲۰ درصد در برابر ریال افزایش داشت و به ۱۲۰۰ ریال رسید. پس از این سال، روند نزولی ارزش ریال در برابر دلار هرگز متوقف نشد.
شوک بعدی در سال ۱۹۹۵ رخ داد که در آن دلار به ۴۰۳۰ ریال رسید که حدود ۵۴ درصد بیشتر از سال قبل بود. در سال ۲۰۰۹، هر دلار برای اولین بار ۱۰۰۰۰ ریال معامله شد و سه سال طول کشید تا دلار به ۳۸۰۰۰ ریال برسد.

 اثرات افزایش نرخ ارز بر زندگی ایرانیان

بازگشت تحریم ها و کاهش ورودی های ارزی

با یک وقفه چهار ساله به دنبال مذاکرات هسته ای از ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ اقتصاد ایران که نرخ بالایی از رشد و ثبات ارزی را تجربه کرده بود، پس از انتخاب ترامپ و انتخاب رویکرد سختگیرانه نسبت به ایران، ارزش ریال مجددا کاهش یافت.
در واقع تصمیم ترامپ برای خروج از توافق هسته ای ایران و اعمال مجدد تحریم های فلج کننده تجاری علیه ایران، چشم انداز اقتصادی کشور را خدشه دار و مجموعه ای از اثرات مخرب را به بار آورده است. این تحریم ها باعث شد صادرات نفت ایران، که منبع اصلی درآمد کشور است به شدت کاهش یابد و منجر به بحران نقدینگی و کمبود ارز در کشور شود.

اقدامات ایالات متحده همچنین سیستم بانکی که پیش از برجام با رژیم تحریم های قبلی متشنج شده بود را تحت فشار قرار داده است. بانک مرکزی ایران، طی سال های گذشته در تسهیل معاملات ارزی با خارج از کشور با دشواری فزاینده ای مواجه شده است.
از طرف دیگر تحریم های خزانه داری آمریکا با جلوگیری از توانایی شرکت ملی نفت ایران در انتقال درآمد نفت خود به ایران و کاهش دسترسی بانک مرکزی به ذخایر ارزی موجود در خارج از کشور، توانایی بانک مرکزی در کنترل کاهش ارزش ریال را محدود کرده است.

بعد روانی یا تقاضای گسترده دلار توسط ایرانیانی که از تاثیر تحریم ها هراس دارند

مسئله دیگر بعد روانی تحریم ها است. روانشناسی تحریم ها حداقل از سال ۲۰۱۲ نشان می دهد که تحریم در افزایش نرخ ارزها و کاهش ارزش ریال نقش اساسی داشته است.

پس از اعلام تحریم های جدید توسط ایالات متحده، مردم برای حفظ ثروت و دارایی خود به خرید طلا، ارز، املاک و مستغلات روی آوردند. در ۲۰۱۸ همچنین شاهد تکرار اقدامات احتیاطی مردم در مقابل تحریم ها هستیم، به طوری که در سه ماهه اول، تقاضای سکه و طلا در ایران به دنبال نگرانی از بدتر شدن روابط ایران و آمریکا به بالاترین سطح خود نسبت به سه سال قبل رسید.

 اثرات افزایش نرخ ارز بر زندگی ایرانیان

 

خواندن این مقاله می تواند برای شما مفید باشد:

چند نرخی بودن ارز و سوق یافتن معاملات به بازار سیاه

در پاسخ به شرایط پیش آمده دولت در چندین مرحله برای جلوگیری از کاهش ارزش ریال گام برداشت. یکی از این اقدامات ابداع ارز نیمایی است. ارز نیمایی که امروز به پاشنه آشیل اقتصاد و کشور تبدیل شده است. البته ایجاد نرخ ارز دستوری در تاریخ اقتصاد کشور تازگی ندارد.
پس از سال ۱۹۷۹، بانک مرکزی ایران در چند مورد از نظام چند نرخی استفاده کرده است. در پایان جنگ با عراق، ایران ۱۲ نرخ رسمی متفاوت برای دلار آمریکا داشت. این سیستم برای مقابله با کاهش ذخایر ارزی و تلاطم های اقتصادی ناشی از جنگ استفاده می شد.

در دهه ۱۹۹۰ در دوره ریاست جمهوری رفسنجانی تعداد نرخ ارز به چهار مورد کاهش یافت. و محمد خاتمی نرخ رسمی ارز را در ۲۰۰۲ متحد کرد، اما هنوز نرخ بازار آزاد وجود داشت. این وضعیت ادامه داشت تا سال ۲۰۱۰ که نرخ بازار آزاد شروع به پیشی گرفتن از نرخ رسمی کرد و فاصله بین نرخ رسمی و بازار آزاد نسبتاً کم شد. به دلیل شوک های بعدی و مداخلات ناموفق بانک مرکزی، اختلاف این دو نرخ در دهه گذشته حدود ۱۵ درصد بوده است.

نرخ نیما نیز در ماه های گذشته افزایش یافته است، که نشان دهنده کمبود ارز موجود در بازار به دلیل اختلالات تجاری ناشی از کووید ۱۹ و همچنین مشکلات اساسی پیش روی بانک های ایرانی به ویژه بانک مرکزی دردسترسی به ارزهای خارجی است.
و اما شکاف بین نرخ رسمی و نرخ بازار آزاد زمینه را برای تشویق سوداگری و فساد فراهم کرده است. در واقع این واگرایی، که بانک مرکزی برای محدود کردن آن سخت تلاش کرده است، برای طیف وسیعی از بازیگران در سیستم مالی ایران، از جمله کسانی که در فساد مالی غرق هستند، مفید است.

تفاوت بین این دو نرخ مشوق شرکت های تجاری است که درآمد ارزی کسب می کنند تا سیستم نیما را دور بزنند. خرید وحشت آور دلار توسط طبقه متوسط و معمولی به نفع ثروتمندان است که به احتمال زیاد بخش زیادی از پس انداز خود را با ارز حفظ می کنند یا می توانند ارز جامد را از خارج به کشور بازگردانند. از قضا، در کوتاه مدت، کاهش ارزش ریال احتمالاً ثروت بیشتری ایجاد کند.

 اثرات افزایش نرخ ارز بر زندگی ایرانیان

تورم و افزایش نرخ ارز

غالباً گزارش ها درباره نرخ ارز حاکی از آن است که گران شدن قیمت دلار در بازار آزاد با کاهش قدرت خرید مردم ارتباط دارد، اما رابطه بین نرخ ارز در بازار آزاد و تورم محدود است. وقتی ایرانیان ریال را با دلار معامله می کنند، در واقع به دنبال حفظ ارزش پس اندازهای خود هستند. ایرانیان به همان دلیلی که طلا، املاک و مستغلات و حتی اتومبیل های دست دوم خریداری می کنند، دلار می خرند. یعنی آنها به دنبال راه حلی برای جلوگیری از تورم هستند. و این درحالیست که افزایش ارزش دلار، ارزش ریال را کاهش نمی دهد.
با این حال، نرخ ارز می تواند سیگنالی برای سازندگان قیمت مورد انتظار از تورم آینده باشد و بنابراین ممکن است تولیدکنندگان و خرده فروشان را برای افزایش قیمت تحت تاثیر قرار دهد. علاوه براین نرخ ارز ممکن است بر قمیت املاک و مستغلات نیز تاثیر بگذارد که از آن به عنوان پرچین در برابر تورم نیز استفاده می شود.
اما وقتی در نظر می گیریم که بازار آزاد بخش کوچکی از بازار ارز خارجی در ایران را شامل می شود، نوسانات نرخ بازار آزاد را می توان به عنوان پاسخی به تورم، در میان سایر شاخص های اقتصادی درک کرد. در حقیقت، زمانی که بانک مرکزی مقادیر تاریخی نقدینگی را به اقتصاد ایران تزریق می کند، تبدیل ریال به دلار ممکن است در واقع جذب نقدینگی باشد.
این شاید همان موازی دیگری باشد که می توان بین خرید دلار و دارایی هایی مانند سهام و طلا ایجاد کرد. کسانی که دلار را در بازار آزاد خریداری می کنند شرط بندی می کنند که سیاست گذاران نتوانند تورم را تحت کنترل درآورند و نرخ تورم به ۳۰ درصد می رسد.

لینک کوتاه : https://www.news.ir/?p=369637

ثبت نظر

-