رابطه جو بایدن و اقتصاد ایران، مبتنی بر قدرت یا قانون؟!

طی هفته های منتهی به ۳ نوامبر، [روز انتخابات ایالات متحده]، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و پیروزی جو بایدن در کانون توجه یک جهان مضطرب قرار گرفت. جای تعجب نیست که اینقدر درباره این انتخابات صحبت شده است. دونالد ترامپ که با سیاست های دمدمی اش، جهان و اقتصاد آن را به لرزه انداخته، مسلماً یکی از بحث برانگیزترین چهره های تاریخ سیاسی آمریکا است.

شاید به همین دلیل است که اقتصادهای نوظهور مشتاقانه انتخابات آمریکا را دنبال می کردند و هر لحظه منتظر نتیجه نهایی بودند. سیهون الگین، استاد اقتصاد در دانشگاه بوگازیچی در استانبول، پایتخت تجاری ترکیه، در اینباره می گوید: «یک مسئله حاکمیت چهار ساله دولت ترامپ برای اقتصاد جهانی این بود که سیاست های او واقعاً شبیه رفتارهای ناپسند او بود».

>>>بیشتر بدانید: جو بایدن کیست؟

ایالات متحده آمریکا تحت رهبری ترامپ و تیمش، تجارت جهانی را حتی پیش از مواجه با کووید ۱۹ با شوک های متعددی روبرو کرد. الگین می گوید: «چندین نهاد اقتصادی مانند سازمان تجارت جهانی (WTO) وجود دارد که ترامپ در چهار سال گذشته عمدا آنها را نادیده گرفته است.» به طوریکه در بیست و پنجمین سالگرد تاسیس سازمان تجارت جهانی قوانین آن منسوخ شده و احکام آن دیگر لازم الاجرا نیستند.

در واقع مواضع ترامپ در مقابل سازمان تجارت جهانی، سیستم تجارت بین الملل مبتنی بر قانون را تضعیف کرد و از دیگر پیامدهای منفی این اقدام این است که می تواند به الگویی برای سایر کشورها در عدم تعهد به پیمان های دو و چندجانبه اقتصادی تبدیل شود.

ترامپ همچنین به طور مشخص، با اتهام حمایت از تروریسم و ادعا منع گسترش سلاح های هسته ای، تحریم ها و تعرفه های تجاری را علیه برخی کشورها اعمال کرده که منجر به پایین آمدن ارزش پول ملی این کشورها شده است.

علاوه بر این سال ۲۰۲۰ همراه با تجارت جهانی، جریان سرمایه گذرای جهانی نیز با ضرر قابل توجهی مواجه شد. طبق گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (ANCTAD) سرمایه گذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۲۰ در مقایسه با سال ۲۰۱۹، ۴۰ درصد کاهش یافته است و انتظار می رود بازارهای کشورهای در حال توسعه نسبت به توسعه یافته ضرر بیشتری را متحمل شوند.

اما حضور بایدن در کاخ سفید می تواند مرهمی بر اقتصاد زخم خورده جهانی از سیاست های ترامپیسم باشد؟

>>>بیشتر بدانید: آمریکای بایدن و روسیه، تقابلی که از هم‌اکنون آغاز شده است

بایدن نهادهای قانونی را تقویت می کند

در بسیاری از اظهار نظرات از بایدن به عنوان یک انترناسیونالیست نام برده شده است که به ارزش تجارت آزاد و چندجانبه گرایی اعتقاد دارد؛ بنابراین در ریاست جمهور بایدن می توان شاهد چارچوب هایی برای چندجانبه گرایی و پیوستن مجدد ایالات متحده به هم پیمانان خود باشیم.

همانطور که برنارد هوکمن در یکی از مقالات خود استدلال می کند که دولت بایدن می تواند با بازگشت از اقدامات تجاری یک جانبه دولت ترامپ و «تأمین اکسیژن فوری سازمان تجارت جهانی» تأثیر سریع و مثبتی داشته باشد. همچنین الگین دراینباره معتقد است بایدن با اجازه دادن به انتصاب اعضای جایگزین و همچنین موضع آزادانه تر نسبت به تجارت بین الملل، به این کار سرعت می بخشد.

در رابطه با جنگ اقتصادی ایالات متحده و چین در دوره ترامپ که منجر به اختلال در زنجیره تامین کالا و افزایش هزینه های تجارت جهانی و عدم اطمینان برای شرکت ها و سرمایه گذاران شده است، نشریه پولتیکو گزارش داده که بایدن به دنبال صرف نظر از چنین سیاست هایی است و دست کم آن را در خصوص متحدان سنتی ایالات متحده اعمال نخواهد کرد.

اما رسیدن به این وضعیت مستلزم بازگرداندن اعتماد به تجارت آزاد و حمایت از جریان سرمایه به کشورهای در حال توسعه است و این امر مستلزم همکاری و تعامل کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به شکل همکاری بین المللی برای بازسازی محیط مبتنی بر قوانین است.

>>>بیشتر بخوانید: ردپای جو بایدن در بودجه ۱۴۰۰

در تعاملات اقتصادی بایدن بعید است که بایدن به جنگ های تجاری پایان دهد

جم اویوات، مدرس ارشد اقتصاد در دانشگاه گرینویچ لندن ، با تکرار نظرات الگین، استدلال کرد که در کوتاه مدت، بایدن تفاوت زیادی برای اقتصادهای نوظهور ایجاد نخواهد کرد.

وی گفت: «ترامپ جنگ های تجاری و افزایش تعرفه ها علیه برخی از کشورها را آغاز کرد، با این حال، اگر به مبارزات انتخاباتی بایدن نگاه کنید ، هیچ نشانه مشخصی وجود ندارد که او قصد دارد جنگ های تجاری را به پایان برساند.»

اویات با استناد به برنامه مبارزات انتخاباتی بایدن، توضیح داد که بایدن صریحاً می خواهد قوانین تجارت را به روز کند تا جهان محصولات آمریکایی را خریداری کند، کسری حساب جاری ایالات متحده کاهش یابد و مشاغل بیشتری در ایالات متحده ایجاد شود.

وی تأکید کرد: «بنابراین، من معتقدم جنگ های تجاری خاص ترامپ نیست، حداقل در مدتی همین حالت را در دولت بایدن خواهیم دید.»
اویوات همچنین گفت که نباید انتظار تغییر اساسی در سیاست های بانک فدرال داشت، زیرا رئیس بانک جروم پاول برای دو سال آینده بر سرکار خواهد بود و «تغییر پویا در بانک فدرال یک شبه کاملاً دشوار است.»

>>>بیشتر بدانید:  ماجرای گاف تاریخی «جو بایدن»

فرجام سخن

در پایان باید گفت، همه این تحولات و تعاملات اقتصادی بایدن نشان می دهد تا زمانیکه تغییرات قابل توجهی ایجاد نشود و اعتماد دوباره به نهادهای چندجانبه بازنگردد، تجارت جهانی و سرمایه گذاری خارجی به احتمال زیاد زیر سطح قبلی خود خواهد بود.

این چرخه معیوب به معنای بیماری اقتصادی در سراسر جهان همراه با تعاملات اقتصادی مبتنی بر قدرت و نه قوانین خواهد بود.

از طرفی از این موضوع مهم نیز نباید غافل بود که شرایط داخلی آمریکا از عوامل بسیار موثر بر سیاست خارجی و تعاملات اقتصادی بایدن در این کشور است و گرچه ممکن است دوره ریاست ترامپ پایان یافته باشد، اما ترامپیسم هنوز زنده است و نیمی از آمریکایی ها به ایمان خود به سیاست های ترامپ پایبند هستند.

بنابراین می توان گفت اثرات سیاسی ترامپیسم برای بایدن از بین نخواهد رفت، خصوصا اینکه ممکن است سنای آمریکا در دست جمهوری خواهان باقی بماند.